Inleiding

De programmabegroting 2023 met meerjarenbegroting 2024-2026 is de eerste begroting van deze raadsperiode. In deze begroting is de perspectiefnota 2023 verwerkt. Ook de financiële gevolgen van het coalitieakkoord Wederzijds vertrouwen staan erin, bijvoorbeeld de definitief vervallen bezuiniging op sport en cultuur en het hogere budget voor wegen. Het Berkellands Naoberfonds heeft opnieuw budget gekregen.

 

In de komende periode werken we enkele ambities uit. Hierdoor kunnen we beter afwegen welke middelen noodzakelijk zijn en passen binnen onze financiële ruimte. Geld dat we in de toekomst misschien overhouden, zullen we nu nog niet een bestemming geven. We kiezen hiervoor, omdat we een onzekere periode doormaken. We maken ons zorgen over de bestaanszekerheid van onze inwoners vanwege de hoge prijzen voor boodschappen en energie. We vinden het namelijk belangrijk dat iedereen mee kan doen in onze samenleving. Daarnaast zorgen de opvang van asielzoekers, krapte op de woningmarkt en de stikstofcrisis voor onrust en onzekerheid. De komende tijd wordt duidelijker wat en hoeveel we kunnen bijdragen om deze problemen te verminderen. We kijken, gezien de omvang van de problematiek, vooral naar de plannen van de Rijksoverheid die over grotere budgetten en meer sturingsmogelijkheden beschikt. Gelukkig is de sociale basis in Berkelland sterk: we hebben veel beleid op het gebied van schuldhulpverlening, vroegsignalering en energiecoaches en we weten dat inwoners en organisaties zich ook organiseren om elkaar in goed naoberschap te helpen.

 

Scholen, sportaccommodaties en zwembaden in de gemeente hebben onderhoud, verbouwing of nieuwbouw nodig. We maken het IHP onderwijs actueel en gaan we in een Sportvisie bepalen welke uitgangspunten er zijn hoe om te gaan met ons onderwijsvastgoed, zwembaden en sportaccommodaties. Hierdoor wordt ook duidelijk hoeveel geld nodig is om alles uit te voeren. Omdat niet alles structureel begroot is, zullen er tekorten zijn. Die kunnen we deels betalen uit onze reserves. Reserves die dan nog wel verder aangevuld moeten worden met incidentele overschotten op de begroting, jaarrekeningen en de budgetten van Samen investeren in Berkelland die niet zijn ingezet. We kijken ook naar de herschikking van de reserves en we komen met een voorstel in de nota reserves en voorzieningen eind dit jaar. Alles bij elkaar kunnen we dan veel realiseren. Toch kunnen we ook hiermee niet alle wensen voor onderwijshuisvesting en sportaccommodaties vervullen.

 

Tot slot schrappen we de 2% extra rioolheffing. In 2023 herijken we het Watertakenplan. Daarbij berekenen we de toekomstige onderhouds- en investeringskosten. Omdat de egalisatievoorziening riool op dit moment van behoorlijke omvang is, willen we deze nieuwe berekeningen afwachten en voor 2023 de trendmatige stijging van 2% van de rioolheffing eenmalig achterwege laten. De nieuwe berekeningen geven ons inzicht in het benodigde kostendekkend tarief in de toekomst.

 

In onderstaande tabel is te zien hoeveel geld we de afgelopen jaren, aankomend jaar en de volgende jaren tot 2026 hebben begroot voor de programma’s uit het coalitieakkoord. De bedragen die zijn weergegeven, moeten x € 1.000. De lasten worden weergegeven met een – (min) ervoor. De baten (opbrengsten) met een + (plus).

Bij de afgelopen perspectiefnota hebben we gezien dat we behoorlijke incidentele overschotten hebben van 2023 tot 2025. De ruimte voor structurele invulling was bescheiden. In deze begroting maken we gebruik van het extra incidentele geld en houden we rekening met de beperkte structurele mogelijkheden. We hebben een reële en structureel sluitende begroting gemaakt, zoals dat wettelijk is voorgeschreven.

De opzet van de begroting 2023 is in basis gelijk aan de begroting 2022. Er is wel sprake van andere programma's. De programma's komen overeen met de hoofdstukken uit het coalitieakkoord. In financiële zin hebben we de volgbaarheid gehandhaafd door ook de oude jaren in de nieuwe structuur weer te geven. In de paragrafen is niets veranderd.

De basis voor de begroting is de Perspectiefnota 2023. Na het vaststellen van de Perspectiefnota 2023 hebben zich enkele ontwikkelingen voorgedaan die leiden tot een iets ander saldo. In onderstaande tabel zijn alle wijzigingen ten opzichte van de perspectiefnota weergegeven. Ook de wijzigingen kleiner dan € 250.000. Onder de tabel is een verdere toelichting opgenomen.

 

Meicirculaire

De meicirculaire geeft aan hoeveel geld wij mogen verwachten via de algemeen uitkering van de Rijksoverheid. Voor de jaren 2023 tot en met 2025 is dit fors meer dan verwacht. Dit komt met name door de plannen van het kabinet, waarbij we als gemeente een rol krijgen in de uitvoering ervan.

 

Aanvullend krediet Staring

In de raadsvergadering van juli heeft u besloten om een extra krediet beschikbaar te stellen voor het Staring College. Het gaat om € 45.000 per jaar.

 

Licenties/personeel politieke avonden

De gemeenteraad vergadert volgens een nieuw model. Daarbij is sprake van gelijktijdige sessies. Eén sessie vindt plaats in de raadszaal, de andere in het restaurant. De bijeenkomst in het restaurant wil men ook uitzenden. Dit vraagt, naast een investering in de ICT, ook om extra licenties en personeel dat de apparatuur kan bedienen.

 

Vrijval kapitaallasten

Er is kritisch gekeken naar de investeringen. Daarbij is geconcludeerd dat een aantal investeringen later dan verwacht gerealiseerd wordt. Dit betekent ook dat de afschrijvingslasten later in de begroting komen.

 

Fijnder

In deze begroting zijn de laatste cijfers van Fijnder opgenomen. Het gaat om de cijfers van de tweede bestuursrapportage van Fijnder. Deze laten voor 2023 een voordeel zien, omdat de verwachte instroom naar beneden is bijgesteld.

 

Afval

De lasten voor afval komen in totaal iets lager uit. Dit levert een klein voordeel op.

 

Septembercirculaire

De septembercirculaire laat een positief beeld zien voor de eerste jaren. Dit is vooral het gevolg van de prijsonwikkelingen, die momenteel tot hogere uitgaven leiden. Uitzondering hierop is het jaar 2026. Voor dit jaar heeft het rijk eenmalig een bedrag van € 1 miljard beschikbaar in de aanloop naar een nieuwe financieringssystematiek. Dit levert Berkelland zo'n € 2,2 miljoen op. In 2027 valt het niveau van de algemene uitkering terug. Vanwege het incidentele karakter gaan wij van een structurele ruimte in de begroting uit van ongeveer 0. Gelijk aan het niveau van 2026 exclusief de eenmalige bijdrage.

 

Nieuwe wensen

In onderstaande tabel zijn alle nieuwe wensen die in de 1e begrotingswijziging zijn opgenomen weergegeven. Om de wensen in de begroting terug te kunnen vinden hebben we bij iedere wens het programma en de activiteit vermeld. In het programma vind u een toelichting op de wensen.

 

De tabellen in de begroting geven de bedragen weer x € 1.000 (duizenden euro's) tenzij anders vermeld. Door afronding kunnen er kleine verschillen ontstaan in de totalen zoals in de tabel aangegeven. De lasten worden weergegeven met een – (min), de baten met een + (plus). Een programma met een negatief saldo betekent dat er meer lasten in het programma zitten dan baten. Om de cijfers in de tabellen leesbaar te houden zijn bij de omschrijvingen afkortingen gebruikt.