Lokale heffingen

Deze paragraaf geeft een overzicht van de diverse lokale heffingen en belastingen.
Na de Algemene uitkering uit het gemeentefonds vormen de lokale heffingen (belastingen, leges en rechten) de belangrijkste inkomstenbronnen van de gemeente.

 

Gemeenten zijn beperkt in de belastingen die ze mogen heffen. Deze zijn limitatief opgesomd in de wet. Naast belastingen heft de gemeente rechten (leges) voor individuele diensten aan haar inwoners. De tarieven van deze rechten dienen zo te worden gesteld dat de opbrengsten de kosten niet te boven gaan. De opbrengsten hebben een directe relatie met de kosten voor de dienstverlening (gebonden heffingen) en zijn daarmee maximaal 100% kostendekkend.

 

In deze paragraaf wordt ingegaan op de kaders, de ontwikkelingen van de verschillende belastingen en heffingen en de consequenties daarvan voor onze inwoners. Verder wordt inzicht gegeven in de kostendekkendheid van een heffing en wordt het kwijtscheldingsbeleid kort toegelicht.

Voor 2023 hebben we de volgende uitgangspunten gehanteerd voor het berekenen van de tarieven:

• De lokale heffingen stijgen in principe niet meer dan met het inflatiepercentage. Voor 2023 hanteren we een inflatiepercentage van 2,4%.
• Bij afvalstoffen- en rioolheffing streven wij naar 100% kostendekkendheid. Bij het berekenen van de kostendekkendheid houden we rekening met de directe kosten, de kosten van overhead en btw. Het streven naar 100% kostendekkendheid kan betekenen dat de tarieven met meer dan het inflatiepercentage stijgen.

Onderstaand een overzicht van de lokale heffingen.

 

Opbrengsten lokale belastingen, heffingen en retributies (x € 1.000)	Realisatie 2022	2023 (vastgesteld)	2023 (na wijzigingen)	Realisatie 2023	Verschil gewijzigde begroting - realisatie
Onroerende zaakbelastingen	8.991	10.525	10.525	10.522	-3
Afvalstoffenheffing	2.539	3.162	3.162	3.185	23
Rioolheffing	6.320	7.313	7.313	7.132	-181
Begraafrechten	275	270	270	280	10
Leges Omgevingsvergunning	1.616	1.389	1.389	1.119	-270
Reclamebelasting	209	203	203	212	9
Toeristenbelasting	378	355	355	684	329
Secretarieleges	535	512	501	494	-7
Marktgelden	58	59	59	60	1
Totaal	20.921	23.788	23.777	23.688	-89

De belastingen en heffingen die inwoners betalen, verschillen per gemeente. Toch bestaat de behoefte om gemeenten te vergelijken. Voor het vergelijk maken we gebruik van de gegevens van de provincie Gelderland. Hierbij wordt de belastingdruk per inwoner vergeleken met de gemiddelde woonlasten van de gemeenten in de provincie. Onder woonlasten wordt verstaan de OZB, riool- en afvalstoffenheffing.

 

	2020	2021	2022	2023
Gemiddelde provincie Gelderland	441	464	472	494
Gemiddelde gemeente Berkelland	375	447	406	479

De gemiddelde woonlasten per inwoner voor het jaar 2023 zijn gestegen ten opzichte van 2022, doordat er bij de berekening van de opbrengsten voor het jaar 2022 sprake was van eenmalige kortingen op de verschillende heffingen.

De opbrengsten van de algemene belastingen komen ten goede aan de algemene middelen van de gemeente. Dit betekent dat de opbrengsten vrij te besteden zijn. Het gaat om de onroerende zaakbelastingen, toeristenbelasting en reclamebelasting. De opbrengsten uit reclamebelasting worden overgedragen aan het ondernemersfonds.

 

Onroerende zaakbelastingen.
Onroerende zaakbelastingen (OZB) zijn de belastingen op de waarde van een woning of bedrijf. De hoogte van de OZB is afhankelijk van de waarde van de onroerende zaak. Voor de gemeente zijn het de belangrijkste vrij besteedbare gemeentelijke belastingen. Sinds 2009 zijn de tarieven van de OZB vastgesteld op een percentage van de waarde van de onroerende zaak. Dit betekent dat de tarieven mee moeten bewegen met de waarde ontwikkeling van de onroerende zaak. Stijgt de waarde dan moeten de tarieven neerwaarts worden bijgesteld om de opbrengst niet meer te laten stijgen dan de inflatiecorrectie. Dit voorkomt dat bij waardestijgingen de eigenaren onevenredig worden belast. Bij waardedaling geldt het omgekeerde. 

 

Categorie	Tarief 2022	Tarief 2023
Eigenaar woning	0,1124%	0,0970%
Gebruiker niet woning	0,1798%	0,1840%
Eigenaar niet woning	0,2307%	0,2351%

Voor 2023 komen de opbrengsten uit onroerende zaakbelastingen van € 10.522.000

 

Toeristenbelasting
Onder de naam ‘toeristenbelasting’ wordt een directe belasting geheven voor het houden van verblijf met overnachting binnen de gemeente tegen een vergoeding.
Het tarief bedraagt € 1,25 per persoon per nacht.
De opbrengst over 2023 is € 684.000

 

Reclamebelasting
Onder de naam ‘reclamebelasting’ wordt een directe belasting geheven over openbare aankondigingen zichtbaar vanaf de openbare weg.
We heffen reclamebelasting als dienstverlening voor de ondernemers van Berkelland. De opbrengsten van de reclamebelasting worden na aftrek van onze kosten overgedragen aan het ondernemersfonds. Vanuit dit fonds kunnen ondernemers activiteiten financieren.
Over 2023 dragen we € 199.000 over aan het ondernemersfonds.

Bestemmingsheffingen zijn belastingen waarvan de opbrengsten zijn bestemd voor specifieke
voorzieningen. Onder deze categorie vallen de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Deze heffingen mogen op begrotingsbasis maximaal kostendekkend zijn.

De afvalstoffenheffing is bedoeld om de kosten van afvalinzameling en afvalverwijdering te dekken. Wij streven naar 100% kostendekking bij de afvalstoffenheffing. Voor 2023 hebben we de begrote opbrengsten (afvalstoffenheffing) alleen aangepast met het inflatiepercentage. De werkelijke opbrengsten zijn lager dan de lasten, waardoor het kostendekkingspercentage op 92% was berekend. De werkelijke lasten zijn ongeveer € 150.000 hoger uitgevallen dan geraamd waardoor het uiteindelijke dekkingspercentage op 88% is uitgekomen. Het verschil (tekort) wordt onttrokken aan de voorziening voor afval.

De (niet geraamde) kosten voor het afkeurde PMD bedroegen ongeveer € 100.000. Het negatieve saldo op de oud papier inzameling bedraagt € 50.000 ten opzichte van de raming. In totaal is dat ongeveer € 150.000 meer aan lasten.

De totale begroting en realisatie bij de afvalstoffenheffing is als volgt:

 

	2023 (vastgesteld)	2023 (na slotwijziging)	Realisatie
Taakveld Afval lasten	-2.736.803	-2.736.803	-2.850.767
Toe te rekenen lasten	-55.000	-55.000	-70.017
Taakveld Overhead	-120.217	-120.217	-126.084
BTW (compensabel)	-538.220	-538.220	-559.755
Totaal lasten	-3.450.240	-3.450.240	-3.606.623
Opbrengst Afvalstoffenheffing	3.162.081	3.162.081	3.186.989
Totaal baten	3.162.081	3.162.081	3.186.989
Dekking	92 %	92 %	88 %

Hieronder staan de tarieven voor 2022 en 2023.

 

Maatstaven	2022	2023
basispakket 140 grijs	135,00	138,24
basispakket 240 grijs	185,00	189,36
verzamelcontainers	135,00	138,24

De gemeente heeft de zorg voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater en hemelwater en de structurele nadelige gevolgen van de grondwaterstand. De kosten hiervan worden betaald uit de rioolheffing. Er is een bewuste keuze gemaakt om de heffing te splitsen in een gebruikersdeel en een eigenarendeel. De gebruiker betaalt, omdat hij of zij afvalwater op het riool loost. De eigenaar omdat de aansluiting op de riolering de gebruikswaarde van zijn pand verhoogt.

Het uitgangspunt voor de rioolheffing is 100% kostendekkende tarieven op termijn. Op basis van het watertakenplan 2018 is de inschatting gemaakt dat de tarieven de komende jaren, naast de inflatiecorrectie, jaarlijks met 2% extra moeten stijgen om op een kostendekkend niveau te komen.
Tekorten of overschotten op het taakveld riolering worden verrekend met de egalisatievoorziening riolering. Deze voorziening dient om tegenvallers en meevallers op te vangen en voorkomt grote schommelingen in de tarieven.

In afwijking van hetgeen besloten bij de Perspectiefnota 2023 voeren we geen trendmatige stijging van 2% van de rioolheffing in 2023 door. We verhogen de rioolheffing wel met het inflatiepercentage. In 2023 herijken we het Watertakenplan. Daarbij berekenen ook de toekomstige onderhoudskosten en investeringskosten. Omdat de egalisatievoorziening riool (reserve) op dit moment van behoorlijke omvang is, willen we deze nieuwe berekeningen afwachten en voor 2023 de trendmatige stijging van 2% van de rioolheffing eenmalig achterwege laten. De nieuwe berekeningen geven ons inzicht het benodigde kostendekkend tarief in de toekomst en de benodigde (trendmatige) stijging.

In 2023 zijn de totale opbrengsten licht hoger dan de totale lasten.

Er is € 162.000 minder uitgegeven dan binnengekomen. Er was extra geld uit de voorziening gereserveerd voor meer reiniging en inspectie van vrijvervalriolering. Hieraan is onder andere door marktomstandigheden en capaciteitsproblemen toch minder besteed. Het overschot vloeit dus weer terug in de rioolvoorziening.

	2023 (vastgesteld)	2023 (na slotwijziging)	Realisatie
Taakveld Riolering lasten	-5.369.240	-5.369.240	-5.486.092
Toe te rekenen lasten	36.000	36.000	36.000
Taakveld Overhead	-485.058	-485.058	-508.734
BTW (compensabel)	-1.175.000	-1.175.000	-1.010.684
Totaal lasten	-6.993.298	-6.993.298	-6.969.510
Opbrengst heffing	7.312.835	7.312.835	7.131.719
Totaal baten	7.312.835	7.312.835	7.131.719
Dekking	105 %	105 %	102 %

Hieronder staan de tarieven voor 2023.

 

Maatstaven	2022	2023
Eigenarendeel	206.04	210,96
0 m³ - 1000 m³ bedrag per m³	1,25	1,28
1001 m³ - 2500 m³ bedrag per m³	1,19	1,22
2501 m³ - 5000 m³ bedrag per m³	1,08	1.10
2501 m³ - 5000 m³ bedrag per m³	0,63	0.64
Maximum	60.000	60.000

Een retributie kan alleen worden geheven voor het gebruik van bezittingen, werken of inrichtingen van de gemeente, bv. begraafrechten en marktgelden, en het verlenen van diensten.
De verwachte opbrengst mag niet hoger zijn dan de kosten die met het gebruik of de dienstverlening verbonden zijn.

Begraafrechten worden geheven voor het gebruik van de begraafplaats en voor het door de gemeente verlenen van diensten in verband met de begraafplaats. De rechten worden geheven van degene op wiens aanvraag dan wel voor wie de dienst wordt verricht of van degene die van de bezittingen, werken of inrichtingen gebruik maakt. De baten en lasten zijn hieronder opgenomen.

 

	2023 (vastgesteld)	2023 (na slotwijziging)	Realisatie
Taakveld begraafplaatsen lasten	-301.733	-327.437	-312.463
Taakveld Overhead	-95.200	-95.200	-95.200
Nettolasten taakveld begraafplaatsen	-396.933	-422.637	-407.663
Opbrengsten begraafrechten	270.000	270.000	279.675
Taakveld begraafplaatsen baten	4.832	4.832	4.595
Totaal baten	274.832	274.832	284.270
Dekking	69 %	65 %	70 %

Marktgelden worden geheven voor het ter beschikking stellen van een standplaats op een markt als bedoeld in de marktverordening gemeente Berkelland en voor het genot van de diensten die in verband daarmee worden verleend. 

 

	2023 (vastgesteld)	2023 (na wijziging)	Realisatie
Markten lasten	-35.535	-35.085	-56.352
Markten opbrengsten	450
Nettolasten Markten	-35.085	-35.085	-56.352
Toe te rekenen lasten	-1.285	-1.285	-1.285
Taakveld overhead	-24.300	-24.300	-24.771
Btw (compensabel)	-6.540	-6.540	-6.540
Totaal lasten	-67.210	-67.210	-88.948
Opbrengsten marktgelden	58.800	58.800	59.817
Dekking	87 %	87 %	67 %

De gemeente heft leges voor het verlenen van diensten die in het individuele belang van de aanvrager van de dienst zijn. De leges dekken de kosten van de dienstverlening.
Voor bepaalde diensten zijn door het Rijk maximum tarieven vastgesteld, bv. rijbewijzen, reisdocumenten.

 

Hoofdstuk	Onderwerp	Taakveld	Werkelijke lasten	Werkelijke baten	Dekking
Titel 1	Algemene dienstverlening
1	Burgerlijke stand	Burgerzaken	-78.229	91.367	117 %
2	Reisdocumenten	Burgerzaken	-572.455	192.122	34 %
3	Rijbewijzen	Burgerzaken	-349.878	167.809	48 %
4	Verstrekkingen uit Basis Registratie Personen	Burgerzaken	-46.602	24.712	53 %
5	Verstrekkingen uit Kiezersregister	Burgerzaken
6	Verstrekkingen op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens	Burgerzaken
7	Bestuursstukken
8	Vastgoedinformatie	Burgerzaken	-28.047	29.838	106 %
9 t/m 19	Diversen	Openbare orde en Veiligheid	-15.729	6.988	44 %
	Subtotaal		-1.090.940	512.836	47 %
Titel 2	Omgevingsvergunning	Wonen en bouwen	-4.620.445	1.119.175	24 %
Titel 3	Dienstverlening		-9.637	29.745	309 %
Totaal			-5.721.022	1.661.756	29 %

Voor mensen met een minimuminkomen bestaat de mogelijkheid gehele of gedeeltelijke kwijtschelding te krijgen voor de volgende gemeentelijke belastingen:
a. OZB;
b. Reinigingsheffingen (afvalstoffenheffing);
c. Rioolheffing.
Wij verlenen gehele kwijtschelding als er aan alle voorwaarden voor kwijtschelding is voldaan. In onze gemeente hanteren wij de zogenaamde 100% kwijtscheldingsnorm. Dit betekent dat mensen met een inkomen op bijstandsniveau, zonder vermogen, altijd in aanmerking komen voor kwijtschelding.