Jaarrekening

De jaarrekening is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten daarvoor geeft. Indien er sprake is van her-rubricering dan is hier melding van gemaakt in de toelichting en zijn de vergelijkende cijfers aangepast. 

De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders is vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen de nominale waarden. De baten en lasten worden toegekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico´s die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden als last genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als baten genomen op het moment waarop het dividend betaalbaar gesteld wordt.

Immateriële vaste activa
De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met de afschrijvingen en waardeverminderingen die naar verwachting duurzaam zijn. De kosten van onderzoek en ontwikkeling worden in maximaal 5 jaar afgeschreven. De afschrijving van de geactiveerde kosten van onderzoek en ontwikkeling vangt aan na het jaar van ingebruikneming van het gerelateerde materiële vaste actief. Kosten van disagio worden niet geactiveerd.
Activa van derden zijn gewaardeerd op het bedrag van de verstrekte bijdragen, verminderd met de afschrijvingen. De verleende bijdragen worden afgeschreven maximaal gelijk aan de afschrijvingsduur van de activa die door de betreffende derden wordt gehanteerd.

Materiële vaste activa met een economisch nut
Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Specifieke investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investering in mindering gebracht; in die gevallen wordt op het saldo afgeschreven. Investeringen worden na het jaar van ingebruikneming lineair afgeschreven over de verwachte gebruiksduur. Op grondbezit, niet zijnde sportvelden, met economisch nut (buiten de openbare ruimte) wordt niet afgeschreven. Bij de waardering wordt in voorkomende gevallen rekening gehouden met een bijzondere vermindering van de waarde, indien deze naar verwachting duurzaam is. In het begrotingsjaar heeft een dergelijke vermindering overigens niet plaatsgevonden. Dergelijke afwaarderingen worden teruggenomen als ze niet langer noodzakelijk blijken.
Ingevolge de financiële verordening schrijven we lineair af. Bij wijzigingen in de gehanteerde afschrijvingstermijnen blijven de termijnen voor in het verleden gepleegde investeringen intact voor zover niet anders wordt besloten. Activa met een verkrijgingsprijs van minder dan twintigduizend euro worden niet geactiveerd, uitgezonderd gronden en terreinen. Deze laatstgenoemden worden altijd geactiveerd.
De in erfpacht uitgegeven percelen zijn gewaardeerd tegen de eerste uitgifteprijs. De percelen waarvan de erfpacht eeuwigdurend is afgekocht zijn tegen een geringe registratiewaarde opgenomen. Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut worden geactiveerd en lineair afgeschreven.
De nog niet in exploitatie genomen bouwgronden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, dan wel lagere marktwaarde.

Financiële vaste activa
Kapitaalverstrekkingen aan gemeenschappelijke regelingen en leningen uitgezette gelden zijn opgenomen tegen nominale waarde. Zo nodig is een voorziening voor verwachte oninbaarheid in mindering gebracht.
Participaties in het aandelenkapitaal van NV´s en BV´s ('kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen' in de zin van het BBV) zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs van de aandelen. Indien de waarde van de aandelen onverhoopt structureel mocht dalen tot onder de verkrijgingsprijs zal afwaardering plaatsvinden. Tot dusver is een dergelijke afwaardering gelukkig niet noodzakelijk gebleken. De actuele waarde ligt ruim boven de verkrijgingsprijs.

Vlottende activa
Voorraden
De als 'onderhanden werken' opgenomen bouwgronden in exploitatie zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, dan wel lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijpmaken), alsmede een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten. Winsten uit de grondexploitatie worden slechts genomen indien en voor zover die met voldoende mate van betrouwbaarheid als gerealiseerd aangemerkt kunnen worden. Rekening houden met de 'Percentage of Completion'. Zolang daarvan geen sprake is worden de verkregen verkoopopbrengsten ten volle op de vervaardigingskosten in mindering gebracht.

Vorderingen en overlopende activa
De vorderingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Eventuele voorziening voor oninbaarheid wordt in mindering gebracht op de vorderingen.

Liquide middelen en overlopende posten
Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen.

Vaste passiva
Reserves
Naast de algemene reserve zijn er diverse reserves gevormd die voor een specifiek doel bestemd zijn. Het muteren van reserves vindt plaats op aangeven van de raad. Alle mutaties op reserves lopen via het taakveld mutaties reserves.

Voorzieningen
Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting of het voorzienbare verlies.
De pensioenverplichting voor de wethouders is echter op contante waarde van de (reeds opgebouwde) toekomstige uitkeringsverplichtingen gewaardeerd.
Voor de Voorziening wethouders maken we gebruik van de sterftetabel GBM/GBV 2016-2021 met rekenrente 3,16%.

Vaste schulden
Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met gedane aflossingen. De vaste schulden hebben een rente typische looptijd van langer dan één jaar.

Vlottende passiva
De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Waarborgen en garanties
Van de leningen waar de gemeente borg of garant voor staat, is het totaalbedrag van de geborgde of gegarandeerde schuldrestanten per einde jaar opgenomen. Overigens is in de toelichting op de balans nadere informatie opgenomen.

De in de jaarrekening opgenomen rechtmatigheidsverantwoording is opgesteld op basis van de kaders zoals besloten in de financiële verordening, het raadsbesluit “Begrotingsrechtmatigheid Jaarstukken 2023” van 14 mei 2024 en op basis van de kadernota rechtmatigheid. 

Dat betekent dat:

• De rechtmatigheidsverantwoording toeziet op de financiële rechtmatigheid van baten, lasten, balansmutaties alsmede de baten en lasten inzake de specifieke uitkeringen op grond van art. 17 Financiële-verhoudingswet;
• De financiële rechtmatigheid het voorwaardencriterium, het begrotingscriterium en het misbruik & oneigenlijk gebruik criterium omvat:
  • Voor het voorwaardencriterium bestaat de norm uit het normenkader zoals op 5 maart 2024 door de raad is vastgesteld;
  • Voor het begrotingscriterium worden overschrijdingen van de lasten als acceptabel aangemerkt in de volgende situaties: 

1.1    Er sprake is van een overschrijding waarbij direct gerelateerde inkomsten de overschrijding compenseren. 
1.2    Er sprake is van een overschrijding op een open-einde regeling. 
2.    Worden alle overige overschrijdingen van de lasten per programma toegelicht in de jaarrekening. 
3.    Worden afwijkingen van de baten en onderschrijdingen van de lasten of kredieten door middel van de vaststelling van de jaarrekening, zoals gebruikelijk in voorgaande jaren, als acceptabel aangemerkt. 
4.    De afwijkingen welke als acceptabel worden aangemerkt, worden niet meegenomen in de rechtmatigheidsverantwoording.

• • Aan het M&O criterium wordt in de te controleren processen van de (verbijzonderde) interne controle (VIC) aandacht geschonken. Omdat alleen bij misbruik sprake is van een onrechtmatigheid zijn eventuele gevallen van misbruik (mits cumulatief met andere fouten of onduidelijkheden boven de verantwoordingsgrens) opgenomen in de rechtmatigheidsverantwoording. 

• De rechtmatigheidsverantwoording is opgesteld binnen de kaders van de kadernota rechtmatigheid 2023 van de Commissie BBV alsmede onze eigen financiële verordening. Dit betekent dat:
  
  • Een verantwoordingsgrens van 3% (zijnde € 4,455 miljoen) is gehanteerd waarboven cumulatieve fouten en onduidelijkheden in de rechtmatigheidsverantwoording worden opgenomen;
  • Een rapporteringstolerantie van € 77.000 is gehanteerd waarboven fouten en onduidelijkheden in de paragraaf bedrijfsvoering worden opgenomen.

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de immateriële vaste activa gedurende het jaar 2023:

Het onderstaande overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de erfpachtgronden in 2023 weer:

Het onderstaande overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de investeringen met economisch nut weer:

De boekwaarde van de investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut had het volgende verloop:

Het verloop van de financiële vaste activa gedurende het jaar 2023 wordt in onderstaand overzicht weergegeven:

Kapitaalverstrekkingen aan:

De investeringen en aflossingen bij kapitaalverstrekkingen aan overige verbonden partijen betreft de rekeningcourant positie bij de SVn voor verschillende regelingen. Een deel van het bedrag dat op rekening courant stond bij de SVn (€ 3,4 miljoen) hebben we in 2023 weer laten terugstorten op onze rekening bij het ministerie.

Leningen aan:

De aflossing onder openbare lichamen (art. 1 Fido) heeft betrekking op de lening van de VNOG. Onder overige verbonden partijen is het bedrag vermeld dat bij de deelnemers van de SVn leningen uitstaat.

Overige langlopende leningen:

De aflossing verantwoord onder de overige langlopende leningen heeft voornamelijk betrekking op in het verleden verstrekte woningfinanciering aan personeel.

De betaalde rente over het vreemd vermogen wordt jaarlijks naar rato toegerekend aan de vervaardigingskosten van de voorraden Bouwgrond in exploitatie en maakt daarmee onderdeel uit van de geactiveerde boekwaarde van de complexen.

Verloop boekwaarde onderhanden werk (bedragen in € 1.000)

De boekwaarde van de bouwgronden in exploitatie bedroeg per 31 december 2023
€ 2.276.919. Van het verloop in 2023 is het volgende overzicht te geven:

¹: Dit betreft de raming van kosten exclusief de rentelast over de verwerking van tussentijdse winstnemingen vanaf 2023. Dit effect is bij het Meerjarenperspectief grondexploitaties 2024 meegenomen. Bij benadering bedragen de toekomstige rentelasten over de hogere boekwaarden als gevolg van winstneming € 40.000.

Het bruto bedrag aan openstaande vorderingen is € 25.370.042. Voor voorziening dubieuze debiteuren is een bedrag opgenomen van € 270.594.

We hadden ultimo 2023 een ruimere liquiditeitspositie bij het Rijk dan een jaar daarvoor. Dit is te zien bij de verhoging van de rekening-courantverhouding met het Rijk

Volgens artikel 52c van het BBV moet worden vermeld wat het drempelbedrag is voor het begrotingsjaar en het bedrag dat per kwartaal buiten 's Rijks schatkist is aangehouden. Dit is verwerkt in het overzicht hieronder. Vanaf 1 juli 2021 is voor gemeenten (en provincies, waterschappen en hun gemeenschappelijke regelingen) met een begrotingstotaal tot € 500 miljoen de drempel voor het verplicht schatkistbankieren verhoogd naar 2% van het begrotingstotaal met een minimum van € 1 miljoen. In onderstaand overzicht is deze aanpassing zichtbaar in de toegenomen ruimte onder het drempelbedrag. Berkelland is in 2023 onder deze drempel gebleven.

Het saldo van de liquide middelen bestaat uit de volgende componenten:

Afrekening en bandbreedte in relatie tot de Regionale Inkoop

Per zorgaanbieder wordt afgerekend per sub-segment over het totaal van de afgenomen zorgplekken (van alle gemeenten) buiten de bandbreedte. Dit is een saldo van meer- en minderafnames per gemeente, dat onderling zal moeten worden verrekend. De afrekening buiten bandbreedte betekent dat ingeval van minderafname buiten de (onderkant van de) bandbreedte de aanbieder het te veel ontvangen voorschot terugbetaalt. Omgekeerd ontvangt de aanbieder een aanvullend bedrag bij een grotere afname buiten de (bovenkant van de) bandbreedte. Er is dus sprake van een onzekerheid. In welke mate deze situatie zicht voordoet is pas vast te stellen op het moment van afrekening van het eerste leveringsjaar met de zorgaanbieder (juli 2023), 

Hieronder een specificatie van de mutaties in de overlopende activa in 2023. (bedragen met een begin- en eindsaldo onder de 20k zijn bij de overige posten ondergebracht).

Het in de balans opgenomen Eigen Vermogen bestaat uit de volgende posten:

Het verloop wordt in onderstaand overzicht per reserve weergegeven. 

Onder 'Bestemming resultaat' staan de toevoegingen die voortkomen uit de bestemming van het resultaat van het vorige dienstjaar. Onder de afschrijvingen staan de verminderingen vermeld in verband met afschrijvingen op activa. Deze afschrijvingen worden gedekt uit reserves.

Algemene reserve
Deze reserve heeft een bufferfunctie en dient in eerste instantie als weerstandscapaciteit. Als het weerstandsvermogen groter is dan 2 en de solvabiliteit groter dan 35% dan kan de reserve gebruikt worden als incidenteel dekkingsmiddel.

Bestuurlijke claims
Deze reserve heeft een bestedingsfunctie. De reserve bevat de gereserveerde bedragen voor dekking van genomen raadsbesluiten.

Egalisatiereserve investeringen
Deze reserve heeft een bestedingsfunctie. De reserve dient ter dekking van de afschrijvingslasten van investeringen.

Algemene reserve bouwgrondexploitaties
Deze reserve heeft een bufferfunctie. De reserve wordt gebruikt om verliezen in de bouwgrondexploitaties op te vangen.

Onderhoud wegen
Deze reserve heeft een bestedingsfunctie. De reserve wordt ingezet voor het realiseren van onderhoud aan wegen.

Onderwijshuisvesting
Deze reserve heeft een bestedingsfunctie. De reserve wordt ingezet voor het realiseren van investeringen in en afwaarderingen van onderwijshuisvesting.

Herstructurering
Deze reserve is in 2023 opgeheven.

Nadelen decentralisaties
Deze reserve is in 2023 opgeheven.

Sportvastgoed
Deze reserve heeft een bestedingsfunctie. De reserve wordt ingezet voor het realiseren van investeringen en afwaarderingen van sportvastgoed.

Het verloop van de voorzieningen wordt in onderstaand overzicht weergegeven.

In de kolom vrijval zijn de bedragen opgenomen welke ten gunste van de rekening van baten en lasten zijn vrijgevallen. Alle aanwendingen van de voorzieningen zijn rechtstreeks ten laste van de voorziening gebracht.

Personeelsvoorzieningen

De personeelsvoorzieningen zijn in het leven geroepen om toekomstige lasten die het gevolg zijn van personele ontwikkelingen op te kunnen vangen. Het gaat met name om de lasten die voortvloeien uit mobiliteitsvoorzieningen en de lasten voor pensioenen en wachtgelden van wethouders.

Voorziening riolering

Op basis van het vastgestelde watertakenplan is sprake van een art. 44.2 voorziening (voorzieningen van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden). De voorziening heeft als doel tarief egalisatie. Voor- en nadelen in een jaar worden verrekend met de voorziening. 

Voorziening afval

Op basis van een stellige uitspraak van de commissie BBV is de egalisatiereserve afval omgezet naar een voorziening. De voorziening is er voor het egaliseren van tekorten en overschotten op het product afvalverwijdering en -verwerking. Door gebruik te maken van een voorziening zorgen we ervoor dat betaalde afvalstoffenheffing ook gebruikt wordt voor afvalverwijdering en inzameling.

De in de balans opgenomen vaste schulden kunnen als volgt gespecificeerd worden:

In onderstaand overzicht wordt het verloop weergegeven van de vaste schulden over het afgelopen jaar.

Onderhandse leningen:
De totale rentelast voor 2023 met betrekking tot de vaste schulden bedraagt € 1.233.284. In 2022 hadden we een rentelast van € 1,3 miljoen.

Hieronder een verloopoverzicht van uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel:

Langlopende overeenkomsten

Overig niet uit de balans blijkende verplichtingen

Niet van toepassing.

Waarborgen en garanties

Het opgenomen bedrag voor verstrekte waarborgen en garanties aan natuurlijke- en rechtspersonen kan als volgt naar de aard van de geldlening gespecificeerd worden:

Programma Onze aantrekkelijke leefomgeving

Er zijn minder lasten gemaakt voor de implementatie van de Omgevingswet, de aanleg en het onderhoud van riolering en wegen. Bij afval zijn de lasten hoger dan verwacht. Met name door extra kosten voor afgekeurde PMD partijen en lagere opbrengst van oud papier.

Programma Passend wonen

In 2023 is winst gemaakt op de grondexploitaties. Deze winst is zoals besloten bij de Bestuursrapportage toegevoegd aan de reserve grondexploitaties. Verder zien we dat het budget voor het toevoegen van nieuwe woningen en de wijkontwikkeling Neede Noordoost nog niet is uitgegeven. Deze projecten zitten nog in de voorbereidingsfase.

Programma Vitaal Platteland

Dit programma kent vooral meerjarige projecten waarbij het restantbudget van een project volledig is geraamd in het begrotingsjaar. Vanwege het meerjarige karakter van veel van de projecten blijven de uitgaven achter. Conform het besluit bij de bestuursrapportage worden projectgelden verrekend met de reserves.

Programma Nieuwe energie

Dit programma kent vooral meerjarige projecten waarbij het restantbudget van een project volledig is geraamd in het begrotingsjaar. Vanwege het meerjarige karakter van veel van de projecten blijven de uitgaven achter.  Hoewel het budget totale budget voor de Achterhoek Bespaart regeling nog niet is uitgeput is het restant bedrag nog maar beperkt. Dit in tegenstelling tot het project Energie Armoede waar nog voldoende beschikbaar is.    Conform het besluit bij de bestuursrapportage worden projectgelden verrekend met de reserves.

Programma Een toekomstbestendig sociaal domein

De lasten voor Jeugd en Wmo zijn hoger dan begroot. Oorzaak is de afrekening van het eerste jaar van de regionale inkoop en het niet kunnen invullen van de taakstellingen op beide onderdelen. De inkomsten uit de regeling opvang ontheemde Oekraïners zijn hoger dan de lasten waardoor we op dit onderdeel een voordeel zien. Een aanvrager van een voorziening, zoals hulp in de huishouding, ondersteuning of een financiële tegemoetkoming (persoonsgebonden budget) is op de grond van de WMO een eigen bijdrage verschuldigd. Het CAK is het publiekrechtelijk zelfstandig bestuursorgaan (zbo) dat door de wetgever is belast met de berekening, oplegging en incasso van de eigen bijdrage. Door de systematiek te kiezen van het vaststellen van de eigen bijdragen door het CAK, heeft de wetgever in feite bepaald, dat de verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen geen gemeentelijke verantwoordelijkheid is en derhalve niet valt onder de reikwijdte van de rechtmatigheidscontrole door het college van de gemeente. Dat betekent dat door de gemeenten geen zekerheden over omvang en hoogte van de eigen bijdrage kan worden verkregen als gevolg van het niet kunnen vaststellen van de juistheid op persoonsniveau, zoals hiervoor is toegelicht. In 2023 is voor € 395.570,- aan eigen bijdrage via het CAK verantwoord .

Programma Sport en cultuur bewegen je!

Zowel de lasten als de baten vallen iets lager uit. Aan de lasten kant is dit het gevolg van het beperkt gebruik maken van de eenmalige subisidieregeling voor cultuur en te hoog ingeschatte lasten voor zwembaden.  De te hoog ingeschatte lasten voor zwembaden resulteren aan de batenkant ook in een lagere bijdrage van het Rijk voor de extra kosten van  de zwembaden.

Programma Werken en leren

Door vertraagde investeringen in onderwijshuisvesting hebben we lagere lasten voor rente en afschrijving. Daarnaast zien we dat de lasten voor de energietoeslag iets lager zijn dan begroot. Ook de lasten voor Fijnder zijn lager dan begroot.

Programma Veiligheid

De lasten zijn lager doordat een tweetal projecten nog nauwelijks tot lasten heeft geleid. Omdat de projecten gedekt worden uit een bijdrage van derden of de reserve zien we ook bij deze onderdelen lagere bedragen. 

Programma Algemeen bestuur en bedrijfsvoering

De lasten vallen lager uit als gevolg van een lagere dotering aan de voorziening pensioenen wethouders en de grote hoeveelheid vacatures. Aan de batenkant is sprake van een niet geraamde inkomst voor vervanging van zieke werknemers.

Overzicht van Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

De lasten zijn lager doordat de kosten voor het GBTwente hier geraamd zijn maar in werkelijkheid geboekt zijn op de programma's Onze aantrekkelijke leefomgeving (riool en afval) en Algemeen bestuur en bedrijfsvoering (OZB).  Daarnaast staat in dit programma nog een groot bedrag voor niet verdeelde prijscompensatie en taakmutaties. Aan de batenkant ontvingen we meer algemene uitkering en rente.

Er hebben zich geen gebeurtenissen na balansdatum voorgedaan.

Verantwoordelijkheid college van burgemeester en wethouders
De baten en lasten alsmede de balansmutaties moeten getrouw in de jaarrekening worden opgenomen. Uit het getrouw opnemen van de baten en lasten alsmede de balansmutaties, blijken een drietal rechtmatigheidscriteria niet expliciet. Dit betreffen het begrotings-, voorwaarden-, en misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium. In deze rechtmatigheidsverantwoording licht het college van burgemeester en wethouders toe in hoeverre bij de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties het begrotings-, voorwaarden-, en misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium zijn nageleefd. Dit houdt in dat de verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties in overeenstemming zijn met door de raad vastgestelde kaders zoals de begroting en gemeentelijke verordeningen en met bepalingen in de relevante wet- en regelgeving. Bij de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening is het door de raad op 5 maart 2024 vastgestelde normenkader van de relevante wet- en regelgeving verder toegelicht.
Deze verantwoording hanteert een grensbedrag omdat alleen de van belang zijnde aspecten in de verantwoording hoeven te worden betrokken. Deze grens is door de raad bepaald en bedraagt 3 % (maximaal 3) van de totale lasten inclusief toevoegingen aan de reserves en is daarmee vastgesteld op € 4.455.000. De grondslag voor deze verantwoording is de Kadernota Rechtmatigheid 2023 van de Commissie BBV van november 2023.

Bevinding
Het college is van mening dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen binnen de daarvoor gestelde grens.

Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op de Gemeente Berkelland van toepassing zijnde regelgeving: het algemene WNT-maximum.
Het bezoldigingsmaximum in 2023 voor de gemeente Berkelland is € 223.000. Dit geldt naar rato van de duur en/of omvang van het dienstverband.

Hieronder een overzicht m.b.t de leidinggevende topfunctionarissen