Bedrijfsvoering

De bedrijfsvoering maakt de dienstverlening aan onze inwoners, ondernemers, instellingen en bestuur mogelijk. We leveren mooi werk. Werk dat ertoe doet in de samenleving en waar wij trots op zijn. We groeien toe naar een situatie waarin we in control zijn en tegelijkertijd de flexibiliteit hebben om mee te bewegen met de behoeften uit de samenleving. Daarom is het belangrijk dat we de organisatie ondersteunen met de juiste middelen en werkprocessen en werken vanuit een stevig fundament. Na de afronding van de Visie op Dienstverlening, hebben we in 2025 een Visie op Bedrijfsvoering opgesteld. Deze visie geeft richting aan hoe we onze bedrijfsvoering organiseren. In 2026 werken we aan een uitvoeringsplan. 

De wereld om ons heen verandert snel. Internationale ontwikkelingen en conflicten kunnen invloed op onze bedrijfsvoering hebben. Dat zien we bij bijvoorbeeld pogingen onze ICT-systemen aan te vallen. Maar ook de algehele verdergaande digitalisering, het oprukken van AI/kunstmatige intelligentie veranderende arbeidsmarkt etc. vragen om een open blik en een flexibele werkwijze en ook transparantie in het kader van betrouwbare overheid. Daarom volgt de bedrijfsvoeringsorganisatie de trends en ontwikkelingen in de samenleving. 
 
De afgelopen jaren zijn er veel (nieuwe) opgaven vanuit het Rijk naar de gemeenten gekomen. Soms groot. Soms klein. Dit vraagt ook wat van de bedrijfsvoeringsorganisatie en de capaciteit die daarvoor beschikbaar is. Zo is het aantal specifieke uitkeringen met de daarbij behorende gedetailleerde verantwoording drastisch toegenomen. Maar ook hebben veel van deze veranderingen gevolgen voor de ICT-organisatie en middelen die hiervoor nodig zijn. We merken dat dit in een krappe arbeidsmarkt knelt. En zeker knelt het ook in die gevallen waarin de middelen die we van het Rijk krijgen onvoldoende zijn. 

We hebben afscheid genomen van de zelforganisatie. Dit betekent dat we een managementlaag met teamleiders toevoegen en dat daarmee de managementstructuur wijzigt. In 2026 werken we aan de implementatie en realisatie van de organisatieontwikkeling.

Het doel van de ontwikkeling is om de organisatie zo in te richten dat we doelen effectief en efficiënt realiseren. We zijn er voor een goede dienstverlening aan onze inwoners en ondernemers en om opdrachten die we krijgen van gemeenteraad, college en vanuit de rijksoverheid zo goed mogelijk uit te voeren. We zijn niet alleen een beheersmatige organisatie maar willen ook beter worden als ontwikkelorganisatie zodat we ambities van het bestuur waar kunnen maken.

We streven naar een P&C-cyclus die inzicht geeft met sturingsinformatie op niveau van de gemeenteraad, het college en de organisatie. Helder geformuleerde beleidsdoelen, daaruit voortvloeiende prestaties en de benodigde budgetten. Gestaag blijven we werken aan met name de gedetailleerdere informatie voor college en organisatie. Als de omstandigheden daar om vragen kan een P&C-product ook incidenteel in opzet gewijzigd worden. We blijven uw raad informeren over de cumulatieve effecten van besluiten met budgettaire consequenties op het begrotingssaldo en de reserves. Indien nodig ook tussentijds. Vanzelfsprekend is dit met inbegrip van wijzigingen door tussentijdse rapportages van de gemeenschappelijke regelingen. Ook voor 2026 worden weer een aantal adviezen uit de nog te verschijnen managementletter 2025 geprioriteerd en opgevolgd. In 2025 wordt de Financiële verordening aangepast aan de recente wijzigingen van het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten) en het BADO(Besluit accountantscontrole decentrale overheden). Inhoudelijk zullen de P&C-producten vanaf 2026 geleidelijk worden aangepast aan de prioriteiten en speerpunten van de nieuwe raadsperiode 2026-2030.

Integere bestuurders en ambtenaren zijn een basisvoorwaarde voor het vertrouwen van inwoners in de lokale overheid. Integriteit is een groot goed en daarmee een belangrijk onderwerp in onze organisatie. We vinden het belangrijk dat we een goed werkgever zijn. Er is dan ook aandacht voor een prettige en veilige werkomgeving. We besteden op diverse momenten in het jaar aandacht aan het thema om zo het bewustzijn van onze medewerkers te vergroten en te zorgen voor een prettige en veilige werkomgeving waarin integriteit en grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar gemaakt kan worden. 
 
Daarnaast zijn randvoorwaarden geregeld die bijdragen aan een veilige werkomgeving, zoals een actueel agressie- en emotieprotocol, een incidentenregistratie en een Collega Assistentieteam (CAT) ter ondersteuning bij incidenten. 

Al enige jaren is er sprake van een landelijk gespannen arbeidsmarkt en dit merken wij ook binnen onze organisatie. De afgelopen jaren is het aantal vacatures toegenomen. In 2020 hadden we 45 vacatures, in 2023 hadden we 78 vacatures en in 2024 91 vacatures. In 2025 hebben we tot nu toe (peildatum 1 augustus) 68 vacatures. In vrijwel alle domeinen zijn vacatures moeilijk vervulbaar. Toch lukt het, eventueel met inzet van externe partijen en inzet en opleiden van trainees/starters, om het merendeel van de vacatures te vervullen. 

Arbeidsmarktstrategie is één van de belangrijkste thema's op de HR-agenda. In een krappe arbeidsmarkt staan we voor de uitdaging om enerzijds nieuw talent aan te trekken en anderzijds het vertrek van bestaande medewerkers te voorkomen.
Met onze arbeidsmarktcommunicatie laten we zien hoe uitdagend en veelzijdig het is om te werken voor de gemeente Berkelland. We bieden moderne en aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden, met ruime mogelijkheden om een gezonde werk-privébalans te behouden.
Nieuwe collega’s krijgen een vliegende start via ons introductieprogramma; het contact begint al vóór de eerste werkdag. Zittende medewerkers krijgen de kans om zich verder te ontwikkelen, door te groeien en zich binnen de organisatie flexibel te bewegen. Ook collega’s die vertrekken, laten we met een positief gevoel afscheid nemen, zij blijven immers ambassadeurs van onze organisatie.
Daarnaast houden we contact met oud-medewerkers, waaronder zij die de AOW-gerechtigde leeftijd hebben bereikt, aangezien zij mogelijk nog werkzaamheden voor ons willen en kunnen vervullen.
Tot slot gebruiken we het Strategische Personeelsontwikkeling en de Strategische Personeelsplanning als instrumenten om, samen met onze teams, te zorgen dat onze formatie kwalitatief én kwantitatief is afgestemd op de opgaven waar we voor staan.

De gemeente voert een belangrijke en omvangrijke set publieke taken uit, die is verankerd in wet- en regelgeving. Daarvoor verwerken we veel gevoelige informatie van inwoners en organisaties. De maatschappij verwacht terecht dat wij zorgvuldig met die informatie omgaan en die beschermen. 
Onze ambitie en visie op het gebied van informatieveiligheid heeft mede tot doel het beveiligen van informatiesystemen en de schade door mogelijke aanvallen te voorkomen en zoveel mogelijk te beperken. Dit wordt gerealiseerd door de kwetsbaarheden in onze informatiesystemen in kaart te brengen en telkens aanvullende maatregelen te nemen waardoor deze systemen en onze informatie zo goed mogelijk zijn beschermd tegen bedreigingen. We gaan verder met het implementeren van de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO). We houden ook rekening met nieuwe wetten, zoals de NIS2, die ons helpen om belangrijke digitale systemen extra te beschermen. De NIS2-richtlijn zal naar verwachting in 2026 in werking treden. Vooruitlopend op deze invoering zijn we bijvoorbeeld al wel gestart met de implementatie van een Monitoring en Responssysteem. Hiermee zetten we extra stappen om ervoor te zorgen dat de informatie van inwoners veilig is en dat onze data betrouwbaar blijft.
Het realiseren van privacy bescherming, informatiebeveiliging en cybersecurity is niet iets dat je eenmalig doet. Voortdurend verbeteren is belangrijk. Want het belang en de afhankelijkheid van veilige IT-voorzieningen nemen toe, net als de technische mogelijkheden en bedreigingen op dit gebied. De behoefte aan voortdurende verbetering op het gebied van digitale weerbaarheid is groot. Om te kunnen voldoen aan de strengere regelgeving en invulling te kunnen geven aan noodzakelijke maatregelen, zal er vooral op technisch gebied verder geïnvesteerd moeten worden. Maar ook zullen beveiligingseisen nog meer afgedwongen moeten worden. Denk aan complexiteit van wachtwoorden, maar ook het beperken van het niet-zakelijk gebruik van ICT-middelen. Alleen op deze wijze kunnen we een goede (digitale) dienstverlening blijven garanderen.
Naast technische maatregelen zetten we ook in op het vergroten van bewustzijn op dit onderwerp. De eerder gestarte awareness-campagne (iBewustzijn) loopt in 2026 door.

Sinds 2024 wordt door het college een rechtmatigheidsverantwoording afgelegd over het voorgaande dienstjaar. Een belangrijke pijler voor de onderbouwing vormt de structurele en frequente toepassing van de verbijzonderde interne controle met de focus op de financiële rechtmatigheid. We werken met een intern controleplan gebaseerd op analyse van de belangrijkste risico’s waarin vastgesteld is hoe wij te werk willen gaan om de benodigde onderbouwing te realiseren. De in- en externe controles worden in samenwerking met de accountant zo goed mogelijk op elkaar afgestemd. Elk jaar worden de betreffende toetsingskaders geüpdatet en geactualiseerd. Er is sprake van een voortdurende doorontwikkeling op het gebied van de verbijzonderde interne controle (VIC) en financiële rechtmatigheid.
In 2026 gaan we door met de samenwerking tussen de interne controle functionarissen en andere disciplines om invulling te geven aan integrale kwaliteitszorg. Afhankelijk van de gekozen speerpunten zal de samenstelling met andere disciplines en hun inbreng afwisselen.
Juridische kwaliteitszorg, informatieveiligheid en financiële rechtmatigheid blijven onderdeel van de belangrijkste pijlers. Maar er is ook aandacht voor de administratieve inrichting van de verschillende teams met focus op juiste en effectieve registratie, efficiëntie en archivering.
Daarmee willen we een multidisciplinaire bijdrage leveren aan het optimaliseren van de inrichting van de organisatie en de processen. Zo kunnen doelstellingen worden gerealiseerd en gevolgen van risico’s in beeld worden gebracht en gemitigeerd. 

In het convenant fiscaal horizontaal toezicht hebben wij afspraken gemaakt met de belastingdienst over de doorontwikkeling van onze fiscale processen. In 2025 is het systeem voor het vastleggen van de gevolgde procedures ingericht. In 2026 richten we ons op het optimaliseren van de vastlegging. Eind 2026 vindt een evaluatie van het horizontaal toezicht met de belastingdienst plaats.

De afgelopen jaren hebben we binnen onze organisatie belangrijke stappen gezet richting een toekomstbestendige ICT organisatie en veilige informatievoorziening. We hebben de transitie ingezet van traditioneel beheer naar opdrachtgeverschap. Dit vraagt om andere competenties, heldere rollen en een volwassen regieorganisatie.

Inmiddels is de IT-infrastructuur en het beheer daarop volledig uitbesteed en naar de cloud gemigreerd. De focus ligt nu op de transitie van applicaties naar SaaS-oplossingen. Dit vraagt om zorgvuldige afwegingen op het gebied van functionaliteit, integratie, beveiliging en leveranciersmanagement. De overgang brengt tijdelijke extra financiële lasten met zich mee, mede door dubbele kosten in de overgangsfase van on-premise (“in huis”) naar cloud en SaaS.
 
We hebben een strategische koers uitgezet, met als uitgangspunt: geen eigen ICT-ontwikkeling, geen koploper, maar een slimme volger. We maken gebruik van landelijke voorzieningen en hanteren de VNG-normen als leidraad. Ook sluiten we waar mogelijk aan op initiatieven die vanuit de VNG worden opgepakt, zoals rond AI en digitale dienstverlening. 

Een nieuwe ontwikkeling die nadrukkelijk aandacht krijgt in de iVisie 2026–2029 is de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI). AI biedt kansen voor:
•    Procesoptimalisatie, bijv. automatische proces- en documentverwerking en casusanalyses) 
•    Verbeterde dienstverlening, zoals virtuele assistenten, beeldherkenning, simulatie doormiddel van digital twins, en dergelijke. 
•    Datagedreven beleid; denk aan data-analyse voor scenario denken, patroonherkenning en impactvoorspellingen en vroegsignalering. 

Tegelijkertijd vraagt AI om duidelijke kaders  op het gebied van ethiek, transparantie, privacy en menselijke regie. We formuleren – in Achterhoeks verband – de strategie en uitgangspunten voor verantwoord gebruik van AI binnen onze organisatie.

Ook vanuit nieuwe wetgeving volgen opgaven voor onze IT-organisatie. Zo zal op 1 januari 2026 de Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer (WMEBV) in werking treden. Met deze wet krijgen inwoners en ondernemers het recht om op digitale wijze zaken te doen met de gemeente. Dit heeft deze ook impact op onze dienstverlening. Onze werkprocessen moeten hiervoor worden aangepast. 

Komende jaren (tot 2026) komt er een versnelde invoering van Europese digitale wetgeving. Een digitale transformatie gaat plaatsvinden. Wetgeving op gebied van kunstmatige intelligentie, databeheer, cybersecurity en digitale identiteiten wordt doorgevoerd.

De Wet versterking participatie op decentraal niveau is op 1 januari 2025 in werking getreden. Met deze wet wordt de betrokkenheid van inwoners bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van beleid op decentraal niveau versterkt. 
Gemeenten moeten een participatieverordening opstellen. Daarvoor geldt een overgangstermijn van 2 jaar.

Het voorstel voor de Wet versterking waarborgfunctie Awb hangt nog boven de markt. In 2024 heeft de concept-wet ter consultatie opengestaan en heeft ook de Afdeling advisering van de Raad van State het voorstel beoordeel. Tot nu toe is in 2025 het voorstel nog niet in de Tweede Kamer besproken. Het voorstel stelt een wijziging van de Awb op een aantal punten voor, de voornaamste voor onze organisatie zijn:
-    Codificeren/versterken van het evenredigheidsbeginsel en het dienstbaarheidsbeginsel;
-    Besluiten moeten in meer begrijpelijke taal geformuleerd en gemotiveerd worden;
-    Er komt meer ruimte voor verschoonbare termijnoverschrijding bij het te laat indienen van een bezwaarschrift;
-    Een poging tot pre-mediation (het minnelijk oplossen) bij bezwaarschriften wordt in de meeste gevallen verplicht. 

Vanuit het veiligheidsdomein en de veiligheidsregio worden momenteel afspraken gemaakt om de weerbaarheid van onze samenleving te versterken. Risico’s op grootschalig verstoring van bijvoorbeeld energievoorziening nemen toe door externe dreiging en soms overbelasting van onze infrastructuur. Ook de gemeentelijke organisatie moet zich hier verder op voorbereiden. Ook bij verstoringen rekent de burger om de overheid en dus de gemeente. Noodzakelijke dienstverlening moet gegarandeerd blijven, naast extra inzet vanuit bijvoorbeeld een crisissituatie. We stellen in 2026 een integraal bedrijfscontinuiteïtsplan op om onze dienstverlening optimaal te kunnen garanderen. Ook in situaties van verstoringen. 
De verharding in de maatschappij zien we ook bij onze dienstverlening terug. Verstoringen van vergaderingen vinden landelijk steeds vaker plaats. Maar ook de opkomst van soevereinen en andere groepen die zich tegen het overheidsgezag verzetten hebben invloed op onze bedrijfsvoering. We trainen onze medewerkers hier in en we beschikken over een Collega Assistentieteam voor ondersteuning bij incidenten in ons gemeentehuis. Ook het komend jaar volgen we de ontwikkelingen en zullen we waar nodig aanvullende maatregelen nemen.