Onderhoud kapitaalgoederen

In deze paragraaf staat hoe we met onze kapitaalgoederen omgaan. Kapitaalgoederen zijn goederen met een meerjarig nut. Denk aan wegen, gebouwen, riolering en openbaar groen. Zoals wettelijk is voorgeschreven worden investeringen met een meerjarig nut afgeschreven. De afschrijvingstermijn die daarbij wordt gebruikt komt overeen met de economische levensduur van de investering. Wij hanteren wel een ondergrens. Investeringen met een waarde van minder dan € 20.000 worden niet geactiveerd maar komen direct ten laste van de exploitatie.
Het onderhoud van de kapitaalgoederen wordt zoveel mogelijk in samenhang uitgevoerd in integrale projecten, bijvoorbeeld bij wegen en riolering.

Wij streven naar een verantwoord beheer van onze kapitaalgoederen. In deze paragraaf geven we een indicatie over de staat van onderhoud en welke middelen voor het onderhoud in de begroting zijn opgenomen.

Daarbij gaan wij uit van:

• Een rioolstelsel dat wordt beheerd overeenkomstig het watertakenplan.
• Een kwaliteitsniveau van de wegen volgens scenario 3 overwegend laag.
• Een kwaliteitsniveau voor openbaar groen dat past bij het budget.
• Een gedifferentieerd onderhoudsniveau voor gemeentelijke gebouwen.

In het watertakenplan 2019 - 2023 is de inrichting en het beheer van de afvalwaterketen (riolering en zuivering) en het watersysteem beschreven. Met het watertakenplan geven wij invulling aan de planverplichting uit de Wet milieubeheer. Met de inhoud van dit plan wordt de basis gelegd voor de zorgplichten van de gemeente en de zorgplichten van het waterschap. Naast onze zorgplichten spelen wij met dit watertakenplan in op het veranderende klimaat, de duurzaamheidsopgaven en technologische ontwikkelingen. Zo kunnen we ook in de toekomst een veilig en goed functionerende afvalwaterketen en watersysteem waarborgen.

Kerncijfers

• 283 kilometer vrijverval riool
• 665 kilometer persleiding
• 88 gemalen en 1760 drukriool units
• 8000 inspectieputten
• 16.000 kolken en 2.3 kilometer lijngoten

Beleid/kaders:

• Watervisie Berkelland 2030 (is samenwerking met het waterschap opgesteld)
• Watertakenplan 2019-2023
• Beheerplan riolering

Huidige staat en ontwikkelingen:
Binnen taakveld riolering kennen wij alleen onderhoudsniveau goed, anders kunnen er gevolgen voor de volksgezondheid ontstaan.
Met het watertakenplan 2019-2023 is een stap gemaakt in het toepassen van risicogestuurd beheer. Bij risicogestuurd beheer wordt afgestapt van een louter cyclisch beheer. Wij reinigen, inspecteren, renoveren of vervangen dan niet meer alleen omdat het zoveel jaar geleden is gedaan, maar kijken naar de noodzaak. Bij de planning van de uitvoering van rioolvervanging/onderhoud wordt zoveel mogelijk integraal afgestemd met de wegbeheerders. Een overzicht van de investeringen is als bijlage opgenomen bij de begroting.

Financiën:
In de paragraaf lokale heffingen wordt een totaaloverzicht gegeven van de kosten die worden toegerekend aan riolering. De jaarlijkse lasten voor beheer en onderhoud worden gedekt door tarieven. Op basis van het watertakenplan zijn de tarieven op termijn nog niet kostendekkend. Een tekort of overschot in een jaar wordt onttrokken of toegevoegd aan de voorziening voor rioolheffing.

De gemeente Berkelland heeft in totaal 770 km verharde wegen met een oppervlakte van 3,9 miljoen m2, ofwel bijna 400 hectare. Hiervan ligt 54% buiten de bebouwde kom en 46% binnen de bebouwde kom. Het grootste deel van het areaal bestaat uit asfaltverharding (circa 60%). Daarnaast is er 39% elementenverharding (tegels, betonstraatstenen, klinkers. etc.) en een klein gedeelte (circa 1%) cementbetonverharding. Onderstaande tabel geeft verder inzicht.

Wegenareaal Berkelland	Verhardings-type	Rijbaanlengte [m]	Oppervlakte [m2]	Percentage [%]
Binnen bebouwde kom	Elementen	112.162	1.251.805	32
	Asfaltbeton	107.586	550.680	14
	Cementbeton	12	1.769	0
	Totaal	219.760	1.804.254	46
Buiten bebouwde kom	Asfaltbeton	480.687	1.843.970	47
	Elementen	62.474	258.853	7
	Cementbeton	7.239	23.690	1
	Totaal	550.400	2.126.513	54

De volgende kenmerken zijn van invloed op het onderhoud van het wegenareaal:

• Groot areaal (met name asfalt)wegen gelegen in het buitengebied.
• Per inwoner ca. 105 m2 verharding in beheer, veel meer dan gemiddeld in Nederland
• Intensivering van de agrarische activiteit zorgt voor toename zwaar verkeer.
• Huidige profilering van wegen voldoet niet overal meer aan huidige eisen.
• Veel bomen dicht langs de wegen.
• Binnen de verschillende kernen zijn de wegen voornamelijk uitgevoerd in elementen.
• De gemiddelde leeftijd van het areaal loopt op, vele wegen zijn reeds meermaals onderhouden

Beleid/kaders

• Herijking wegbeheer 2021-2025

Met de raad is afgesproken om voor de onderhoudskwaliteit van de wegen het scenario 'overwegend laag' te hanteren. In deze ambitie is voor grotere delen van het areaal gekozen voor kwaliteitsniveau 'Laag'. De meer doorgaande wegen en de wegen in het centrum worden onderhouden op kwaliteitsniveau 'Basis'. Voor de fietspaden is gekozen voor kwaliteitsniveau 'Hoog'.

Gewenste kwaliteit		Centrum-gebied	Wijkontslui-tingswegen	Woon-straten	Industrie-wegen	Erftoegangs-wegen buiten de kom	Overige wegen buiten de kom
Asfalt	Rijbaan	Basis	Basis	Laag	Laag	Basis	Laag
	Fietspaden	Hoog	Hoog	Hoog	Hoog	Hoog	Hoog
	Voetpaden	Basis	Basis	Laag	Laag	Basis	Laag
	Overige	Basis	Basis	Laag	Laag	Basis	Laag
Elementen	Rijbaan	Basis	Basis	Laag	Laag	Basis	Laag
	Fietspaden	Hoog	Hoog	Hoog	Hoog	Hoog	Hoog
	Voetpaden	Basis	Basis	Laag	Laag	Basis	Laag
	Overige	Basis	Basis	Laag	Laag	Basis	Laag

Huidige staat en ontwikkelingen
Op basis van de in 2019 uitgevoerde inspectie is de huidige kwaliteit vergeleken met het vastgestelde kwaliteitsscenario ‘overwegend laag’. In onderstaande figuur is dit per deelareaal weergegeven.

Gemeten kwaliteit t.o.v. gewenste kwaliteit		Centrum-gebied	Wijkontslui-tingswegen	Woon-straten	Industrie-wegen	Erftoegangs-wegen buiten de kom	Overige wegen buiten de kom
Asfalt	Rijbaan	ok	ok	ok	te hoog	te hoog	ok
	Fietspaden	te hoog	te hoog	te hoog	te hoog	te laag	ok
	Voetpaden	n.v.t.	n.v.t.	te hoog	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
	Overige	n.v.t.	te hoog	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Elementen	Rijbaan	ok	te hoog	te hoog	te hoog	te laag	ok
	Fietspaden	n.v.t.	te laag	te laag	n.v.t.	n.v.t.	te hoog
	Voetpaden	ok	ok	te hoog	te hoog	n.v.t.	te hoog
	Overige	te hoog	ok	te hoog	te hoog	n.v.t.	ok

Het grootste gedeelte van het areaal scoorde op of hoger dan het afgesproken kwaliteitsniveau. Alleen het kwaliteitsniveau ‘hoog’ op de fietspaden werd op meerdere plaatsen niet bereikt (totaal ca. 75.000 m2) en het areaal elementen rijbanen in de ‘Erftoegangswegen buiten de kom’ (ca. 2.300 m2) scoorde te laag. Deze arealen hebben in de afgelopen periode aandacht gekregen. In de 2e helft 2021 wordt een nieuwe inspectieronde uitgevoerd.

Financiën
Op basis van de in 2020 uitgevoerde herijking is in theorie jaarlijks voor onderhoud een bedrag nodig van € 1,92 miljoen om het kwaliteitsscenario ‘overwegend laag’ te handhaven.
Voor de verhoging van de kwaliteit van wegen in het buitengebied is vanuit het collegeprogramma 2018-2022 eenmalig € 2 miljoen beschikbaar gesteld. Daarnaast zijn er nog middelen gereserveerd in de egalisatie reserve wegen die de komende jaren ingezet gaat worden. Met de vaststelling van de perspectiefnota 2021 heeft de raad besloten om met ingang van 2021 een structurele bezuiniging van 10% (€ 130.000) op het uitvoeren van onderhoud aan wegen door te voeren. Het voor de komende jaren beschikbare budget voor het uitvoeren van onderhoud aan wegen ziet er als dan volgt uit: 

Budget onderhoud wegen in €	2021	2022	2023	2024	2025
Begroting	1.234.500	1.234.500	1.234.500	1.234.500	1.234.500
Toevoeging uit reserve onderhoud wegen	250.000	250.000	250.000
Impulsbudget Investeren in Berkelland	500.000	500.000
Bezuinigingen vanaf 2021 (bij de PPN 2022 is de bezuiniging vanaf 2024 teruggedraaid)	-130.000	-130.000	-130.000
Beschikbaar budget	1854500	1854500	1354500	1234500	1234500

Het structureel beschikbare budget binnen de exploitatiebegroting voor het uitvoeren van onderhoud aan wegen is ruim lager dan het bedrag dat nodig zou zijn volgens de herijking. Dit gaat gevolgen hebben om het door de gemeenteraad vastgestelde niveau ‘overwegend laag’ te kunnen bestendigen. Door elke 2 jaren alle wegen te inspecteren op de aanwezigheid van schade, monitoren we het kwaliteitsverloop en herijken we de onderhoudsbehoefte. Op basis daarvan worden jaarlijks onderhoudsplanningen gemaakt en uitgevoerd. De inspectieresultaten zijn ook de basis voor een meerjaren investeringsprogramma (MJIP), dat in de tweede helft van 2021 vorm krijgt.

Berkelland heeft 163 hectare groen in de bebouwde kommen. Hiervan is ongeveer 50 hectare gazon, 55 hectare ruw/bloemrijk gras, 32 hectare bosplantsoen en 16 hectare heesters, hagen en vaste planten, 10 hectare overig.
Gemeente Berkelland is eigenaar van 16.000 bomen in de bebouwde kom. Daarnaast zijn er 75.000 bomen buiten de bebouwde kom.
Er zijn 472 speeltoestellen inclusief doeltjes en dergelijke in Berkelland in de openbare ruimte. Dit is verdeeld over 111 speelplekken. Relatief veel toestellen zijn oud (ouder dan 15 jaar).

Uit de analyse die vanuit wijk- en kerngericht werken is gemaakt (2019), blijkt dat inwoners de groenvoorzieningen waarderen met een rapportcijfer van gemiddeld 6,8 en de speelvoorzieningen gemiddeld 6,3.
Voor de analyse is de gemeente opgedeeld in 39 wijken. Een kleine kern is 1 wijk, een grote kern is opgedeeld in meerdere wijken.
De wijk die voor groen het laagste cijfer gaf betrof een 6,2 voor groen, voor spelen is dit een 5,0. 13 van de 39 wijken geven de speelvoorzieningen een cijfer onder de 6,0.

Beleid/kaders

• Groenbeleid 2009.
• Beleidsplan spelen en bewegen in de openbare ruimte 2021-2030 (mits vastgesteld anders Speelruimtebeleid 2009).
• Collegeprogramma 2018-2022 ‘Samen investeren in Berkelland’.
• Bomenbeleidsplan 2020-2029

Huidige staat en ontwikkelingen
De staat van het onderhoud is wisselend: over het algemeen is de staat van het groen redelijk tot goed, maar er zijn ook diverse locaties die verouderd zijn. Dit gaat zowel om groen- als speelvoorzieningen. De budgetten voor het onderhoud zijn echter beperkt. Er worden plannen gemaakt om met een aantal wijzigingen toch het groen binnen de beschikbare budgetten te kunnen onderhouden. Hiervoor zijn wel aanpassingen nodig in de openbare ruimte, waarvoor een deel van het budget vanuit 'Investeren in Berkelland' zal worden ingezet.

Voor het Groen in de bebouwde kommen is een beleidsplan in ontwikkeling.
Het plan is gebaseerd op o.a. de volgende uitgangspunten vanuit het coalitieakkoord:
• Meer ecologisch groenbeheer ten behoeve van een grotere biodiversiteit.
• Groene en blauwe parels realiseren, dit zijn aantrekkelijke plekken in de kernen.
• We willen de kwaliteit van het groenonderhoud verbeteren, en de inrichting waar nodig beter afstemmen op het onderhoudsbudget.
• Het groen moet duurzaam, schoon en kleurrijk zijn.
• Het groen moet meer uitnodigen om te bewegen, voor jong en oud.

Financiën:
Het structurele budget voor onderhoud bedraagt € 702.000 (exclusief loonkosten en kapitaallasten).
Daarnaast kan er in 2022 nog geput worden uit de nog niet bestede middelen die beschikbaar zijn gesteld voor de verbetering van de kwaliteit van het groen(onderhoud). Hiervoor was € 1,5 miljoen beschikbaar gesteld in het collegeprogramma. 

Het onderhoud aan gebouwen wordt uitgevoerd op basis van het meerjarenonderhoudsplan. Het onderhoudsplan heeft betrekking 48 gebouwen/bouwwerken.

Beleid:

In 2020 heeft er een inspectie plaatsgevonden van de gemeentelijk gebouwen. Hierbij is de actuele onderhoudsstaat van de gebouwen vastgelegd. Voor het onderhoud onderscheiden we de volgende onderhoudsniveau’s:

Niveau 1	Uitstekend	Nieuwbouwkwaliteit en/of met nieuwbouw vergelijkbare kwaliteit.
Niveau 2	Goed	Nieuwbouwkwaliteit met de eerste tekenen van feitelijke veroudering.
Niveau 3	Redelijk	Het verouderingsproces is over vrijwel de gehele linie duidelijk op gang gekomen.
Niveau 4	Matig	Het verouderingsproces heeft het bouwdeel duidelijk in zijn greep.
Niveau 5	Slecht	Het verouderingsproces is min of meer onomkeerbaar geworden.
Niveau 6	Zeer slecht	Een zodanig slechte toestand dat dit niet meer te classificeren valt onder conditie 5.

 

Om een goed en veilig gebouw te kunnen bieden is ervoor gekozen om de gemeentelijke gebouwen in onderhoudsniveau 3 te houden/krijgen. Uitzondering hierop is het gemeentehuis en de gemeentewerf. Hiervoor is onderhoudsniveau 2 aangehouden.

Uitvoeringsplannen 2022:
Op basis van het meerjarenonderhoudsplan wordt het uitvoeringsplan voor groot onderhoud in 2022 opgesteld en uitgevoerd. Daarnaast wordt ook het dagelijks/regulier onderhoud aan de gebouwen uitgevoerd.

Financiën:
In de begroting is jaarlijks € 400.000 gereserveerd voor de vervanging van technische installaties. Voor het dagelijks onderhoud is een budget beschikbaar van € 353.000. Het totale budget voor onderhoud gebouwen bedraagt € 753.000.

 

'We zorgen goed voor onze kapitaalgoederen'