Inleiding
In deze paragraaf informeren we u over de grote ontwikkelingen die van invloed zijn op de bestuurlijke keuzes die op ons afkomen.
De samenleving voorop
We leven in een samenleving die verandert. De zelfredzaamheid en betrokkenheid van inwoners neemt toe. Dat heeft de coronacrisis ook laten zien. Er is daarin veel diversiteit, bijvoorbeeld in de standpunten in de samenleving over de aanpak van de coronacrisis. Hierbij vergroten ongelijkheid en tegenstellingen de spanning tussen (groepen) mensen af en toe behoorlijk.
Tegenwoordig is informatie altijd beschikbaar en maakt het een belangrijk deel uit van het dagelijks leven. Dit heeft de kijk op maatschappelijke opgaven veranderd en ook de wijze, waarop inwoners, ondernemers en andere belanghebbenden participeren in de samenleving, beïnvloedt.
We hebben als gemeente te maken met veel ontwikkelingen van het Rijk. De Omgevingswet is daar een voorbeeld van. Het zorgt er onder andere voor dat gemeenten verantwoordelijkheden met meer (overheids)partners delen, zoals de provincie, het waterschap en de omgevingsdiensten. Ook is de publieke taak niet langer exclusief voor de overheid. Verantwoordelijkheden worden met de samenleving gedeeld. Het wordt steeds meer een publieke zaak, waarbij de samenleving met nieuwe initiatieven komt en maatschappelijk meerwaarde toevoegt. In Berkelland hechten we daar veel waarde aan en hebben we wijk- en kerngericht werken hoog op de agenda staan.
De toegang tot enorme hoeveelheden aan data betekent dat we meer informatie hebben. Big data en datagedreven werken nemen de laatste jaren een enorme vlucht. Door datagedreven te werken zijn we in staat om maatschappelijke vraagstukken onderbouwd met data en informatie te analyseren en te voorspellen. Berkelland participeert onder andere in het Datalab Gelderland Oost, waarin de krachten van verschillende gemeenten worden gebundeld om datagedreven werken vorm te geven.
De Berkellandse bevolking en leefbaarheid
De gemeente Berkelland telt momenteel 43.846 inwoners. De bevolkingsopbouw verandert. Het aantal inwoners neemt sinds 2005 af en deze daling zet de komende jaren door. De samenstelling van de bevolking verandert ook. 25% van onze inwoners is 65 jaar of ouder, gemiddeld is dat in Nederland iets minder dan 20%. De bevolkingsgroep ouderen stijgt jaarlijks in omvang. Het aantal huishoudens in Berkelland stijgt licht, mede door de toename van eenpersoonshuishoudens. De verwachting is dat het aantal huishoudens nog iets groeit, waarna het aantal wat gaat afnemen.
Deze demografische veranderingen zijn van invloed op de toekomst van onze economie, leefbaarheid en leefomgeving. Berkelland is een gemeente met leefbare, vitale kernen en een aantrekkelijk buitengebied. We anticiperen op deze demografische veranderingen door ervoor te zorgen dat inwoners in Berkelland nu en in de toekomst prettig kunnen blijven wonen, werken en recreëren.
Deze collegeperiode was een belangrijke opgave de leefbaarheid op peil te houden door onder andere nieuwbouwwoningen te bouwen, gezien de grote vraag naar woningen voor jongeren en ouderen. Waarbij het uitgangspunt is en blijft, de juiste woningen op de juiste plek. Daarnaast hebben we volop ingezet op een kwalitatief sterke voorzieningenstructuur, een actief verenigingsleven en goede ruimtelijke kwaliteit in de centra van de kernen. Een belangrijke opgave voor Berkelland is het optimaliseren van het vestigingsklimaat van bedrijven en te zorgen voor goede afstemming tussen arbeidsmarkt en het onderwijs in de regio. Daar zijn de afgelopen tijd veel stappen in gezet. Op deze wijze is er voldoende personeel voor ons onderwijs, de zorg en het bedrijfsleven.
Sociaal maatschappelijke ontwikkelingen
Er is in de wereld sprake van een groeiende ongelijkheid en vraag om zelfredzaamheid. Dat zien we ook in Nederland, bijvoorbeeld door de langzaam stijgende inkomensongelijkheid of de veranderingen rondom het sociale vangnet. Dit vergroot de kloof tussen wel en niet kwetsbare groepen, met risico op sociale uitsluiting en eenzaamheid.
In Berkelland hebben we aandacht voor ondersteuning en begeleiding, en vinden we het belangrijk om sociale contacten te bevorderen, bijvoorbeeld met Naobercontact. Want door de individualisering en groeiende ongelijkheid ontstaat er ook een tegenreactie, een verlangen naar meer samenhang. Naar omkijken naar elkaar, naar naoberschap. Zo is er in Berkelland de wens voor woningbouwprojecten met gelijkgestemden, waar men elkaar kan helpen.
We zien dat de eigen verantwoordelijkheid van onze inwoners groeit. Ze nemen preventie serieus, waardoor het aantal misdrijven al jaren afneemt. Daarnaast neemt ondermijning toe, de onderwereld vermengt zich meer met de bovenwereld, wat grote risico’s met zich meebrengt. Ook zien we een verdergaande vermenging van veiligheidsvraagstukken en vraagstukken op het sociaal domein, zoals armoede en eenzaamheid.
Tegelijkertijd zien we onder andere op social media toenemende polarisatie en een verharding van het debat. Digitale veiligheid en informatieveiligheid zijn belangrijke thema’s en brengen nieuwe veiligheidsvraagstukken met zich mee.
De invloed van de coronacrisis
Corona heeft veel invloed op onze economie. Ondanks de landelijke en lokale steunmaatregelen worden ondernemers, werknemers en huishoudens geraakt door de effecten van corona. Het Centraal Plan Bureau voorspelt een beperkt herstel van het bruto binnenlands product in 2021. De economische voorzichten zijn afhankelijk van het verloop van corona. Als de voorgenomen vaccinatiestrategie werkt en de vaccinatiegraad groeit, kan de bedrijvigheid in 2021 aantrekken. Dit leidt naar verwachting tot een licht economisch herstel.
De coronacrisis vraagt veel flexibiliteit en creativiteit van ons. Nederlanders zijn massaal gaan thuiswerken, waardoor het digitaal werken en de digitale dienstverlening een grote impuls hebben gehad. Het heeft ons denken over werken, winkelen en bereikbaarheid veranderd. We zijn trots op onze ondernemers en willen samen met hen de coronacrisis zo goed mogelijk doorkomen. De contacten met ondernemers, het onderwijs en andere organisaties zijn de afgelopen periode intensief geweest. Het huidige beeld is dan ook dat veel ondernemers gebruik maken van de steunmaatregelen van gemeente, provincie en het Rijk.
Onlangs heeft Berkelland een eenmalige subsidie van 750 of 1500 euro ingesteld. Hier is veel gebruik van gemaakt. Het geldt voor bedrijven die door de coronacrisis geraakt worden, zoals horecabedrijven, niet-essentiële winkels, evenementenbedrijven, musea, contactberoepen, sportscholen, verenigingen en stichtingen op het gebied van sport, cultuur, welzijn en gezondheid.
Ook zien we een duurzaamheidstrend ontstaan waarbij veel aandacht is voor lokale producten en circulaire economie. Het gaat dan om duurzaam, verantwoord en circulair (met aandacht voor hergebruik) ondernemen. Ook als gemeente Berkelland vinden we het belangrijk dat we bewuste keuzes maken in onze aanbestedingen en zo een bijdrage leveren aan een betere toekomst.
Klimaatverandering
Klimaatverandering opvangen en erger voorkomen is een grote opgave in de wereld. In Nederland is in 2019 het Klimaatakkoord gepresenteerd, met daarin het doel om de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 49% terug te dringen ten opzichte van 1990. En in 2050 met 95%. We zijn nog lang niet op dit punt. Er moet er dus nog veel gebeuren. In het Klimaatakkoord zijn afspraken gemaakt om te komen tot een haalbare, betaalbare en uitvoerbare overgang voor gemeenten en inwoners. Zo is afgesproken dat gemeenten voor eind 2021 een transitievisie warmte opstellen, energieneutraliteit bevorderen en aan de slag gaan met maatregelen die ervoor zorgen dat we de gevolgen van klimaatverandering kunnen opvangen (klimaatadaptatie). Als Berkelland zijn we volop aan de slag met deze grote uitdagingen.
De verwachting is dat het platteland van Nederland, dus ook Berkelland, een belangrijke bijdrage gaat leveren in het oplossen van het klimaatprobleem. Verduurzaming van de landbouw, afname van bio-industrie en het anders gebruiken van landschap voor bijvoorbeeld zonneparken en windenergie bieden mogelijke oplossingen. Tegelijkertijd zien we ook polarisatie in deze discussie. Er is enerzijds steeds meer bewustzijn dat er iets moet veranderen in de manier waarop wij met de aarde omgaan. Anderzijds ontstaan er maatschappelijke discussies over de maatregelen die hiervoor nodig zijn.
Vervolg
We hebben een aantal grote ontwikkelingen geschetst die gevolgen hebben voor onze gemeente en ons beleid voor de komende jaren. Er zijn veel stappen gezet deze collegeperiode door uitvoering van het collegeprogramma ‘Samen investeren in Berkelland’. Het blijft een uitdaging adequaat om te gaan met alle ontwikkelingen binnen de middelen en mogelijkheden die we hebben.