Ontwikkelingen 2022-2025

Bij de begroting 2021 hebben we een ingrijpend bezuinigingsprogramma vastgesteld. Dit programma is volop in uitvoering en moet ons meerjarig een stabiele financiële positie geven. We zien ook dat de meerjarenbegroting onder druk blijft staan. Deels door externe ontwikkelingen, deels door onze eigen ambities en deels door het feit dat tegenover de taken die we van het Rijk krijgen onvoldoende middelen staan.

In onderstaande tabel hebben we de meerjarenbegroting geactualiseerd. Het beeld dat in de tabel zichtbaar is gemaakt bouwt op van de begroting 2021 naar de stand van zaken zoals we die nu kennen. Onder de tabel wordt per onderdeel een korte toelichting gegeven.

In de septembercirculaire 2020 zijn enkele aanpassingen doorgevoerd waardoor de algemene uitkering voor Berkelland lager uitvalt.

Autonome ontwikkelingen zijn ontwikkelingen die onontkoombaar zijn.  Als gemeente hebben we geen directe invloed op de ontwikkeling.  De autonome ontwikkelingen zijn op te splitsten in drie categoriëen.

1. Loon- en prijsontwikkelingen
   Deze ontwikkelingen doen zich voor doordat producenten hun prijzen verhogen en door afspraken in de CAO. Als basis gaan we uit van de cijfers van het CPB zoals deze gepubliceerd worden in de meicirculaire. Deze ontwikkelingen leiden tot een stijging van de lasten van in totaal € 950.000 Hiertegenover staat een compensatie uit de algemene uitkering van € 850.000.
2. Begrotingen gemeenschappelijke regelingen
   De begrotingen van gemeenschappelijke regelingen zijn voor ons een autonome ontwikkeling. Het algemeen bestuur van de gemeenschappelijk regeling stelt de begroting vast. Vervolgens is de bijdrage die daarin voor ons staat genoemd een feit. We kunnen in de algemeen bestuursvergadering wel invloed uitoefenen, maar deze is zeer beperkt.
3. Ontwikkelingen uit de jaarrekening en het lopende jaar die leiden tot aanpassingen. 
   Zowel uit de jaarrekening als uit het lopende jaar kunnen ontwikkelingen duidelijk worden die leiden tot aanpassingen. Daarbij gaat het om ontwikkelingen die we niet meer kunnen omdraaien.

Het totaal aan autonome ontwikkelingen is € 756.000. In de programma's worden de autonome ontwikkelingen toegelicht.

De overige ontwikkelingen bestaan uit twee onderdelen.

1. Investeringen die later tot uitvoer komen.
   In de begroting 2021 is een aantal investeringen opgevoerd die in 2022 tot afschrijvingslasten zouden leiden. Het gaat om enkele investeringen in infrastructuur en de sporthal in Ruurlo. Deze investeringen worden niet in 2021 gerealiseerd. Daardoor komen de afschrijvingslasten ook een jaar later. Dit levert lagere lasten op van € 266.000.
2. Rente inkomst hybride lening.
   In de begroting 2022 is geen rekening meer gehouden met rente-inkomsten vanuit de hybride lening. Dit vanuit de gedachte dat BNG aan alle voorwaarden voldoet en zeer waarschijnlijk de lening zou gaan aflossen. Inmiddels zijn die signalen veranderd. BNG voldoet nog steeds aan de voorwaarden, maar heeft de eerste tranche van de lening nog niet afgelost. Vanuit dat gegeven nemen we voor 2022 en een gedeelte van 2023 nog een rente-inkomst op.

Nieuw wensen en investeringen zijn een keuze. Er is wel een onderscheid te maken tussen wensen en investeringen die voortvloeien uit wettelijke taken en wensen en investeringen die voortvloeien uit beleid.

Het totaal aan nieuwe wensen en investeringen bedraagt € 1.044.000.

Bij de afweging van de lijst met wensen en investeringen zijn enkele wensen en investeringen afgevallen.  Deze wensen en investeringen zijn in onderstaande lijst apart benoemd. In de programma's worden de wensen en investeringen toegelicht. De keuze is mede bepaald naar aanleiding van de beschikbare middelen. Als dekking wordt gevonden voor de afgevallen wensen investeringen kunnen deze alsnog worden opgenomen op de lijst. Als mogelijke dekking geven we u mee dat de verhoging van de OZB versneld kan worden doorgevoerd. Daarmee kan in 2022 € 526.000 aan extra inkomsten worden gerealiseerd.

Zoals aangegeven zijn alle ombuigingen verwerkt in de meerjarenbegroting. Afwijkingen ten opzichte het plan leiden tot een aanpassing van het meerjarenperspectief. Dit hebben we dan ook verwerkt. Er is op dit moment vooral sprake van incidentele afwijkingen van het plan. Als we het grafisch weergeven ziet de voortgang er als volgt uit:

Hierbij staat Groen voor bezuinigingen die op schema liggen, Oranje voor bezuinigingen die vertraging oplopen en Rood voor bezuinigingen die niet gerealiseerd worden. In bijlage 1 is een overzicht van alle bezuinigingen opgenomen met een eenzelfde kleurcode.

De bestendige gedragslijn die wij volgen bij het opstellen van de Perspectiefnota is, dat we uitgaan van de situatie zoals deze bekend is tot de meicirculaire. Er zijn grote onzekerheden rond het financiële meerjarenperspectief. Enerzijds is er nog geen kabinet dat hier meer inzicht in gaat verschaffen. Anderzijds is er ook nog geen zekerheid rond de extra middelen Jeugdhulp die nu vrijwel zeker beschikbaar komen. Ook het kabinet erkent het probleem, maar wil ook niet over de toekomstige beschikbaarheid van extra middelen besluiten. De komende maanden gaan we op basis van het totaal beeld van meicirculaire, septembercirculaire en mogelijke besluitvorming rond het toekennen van extra middelen Jeugdhulp werken aan een definitief dekkingsvoorstel voor de meerjarenbegroting. Dit voorstel wordt gelijktijdig met de begroting aangeboden.

Wijze van berekenen Algemene uitkering
Wij berekenen de Algemene uitkering door variabelen die van invloed zijn in te vullen. Iedere gemeente hanteert hiervoor haar eigen manier van omgaan met variabelen. Dit kan zijn op basis van CBS-gegevens, maar ook op basis van eigen inschattingen. Het ministerie van BZK rekent bijvoorbeeld in zijn modellen met een groei van inwoners. Wij houden rekening met een daling van het aantal inwoners. 

2022
Hoewel het gemeentefonds (de te verdelen zak geld) in 2022 daalt, stijgt de algemene uitkering (het gedeelte van het gemeentefonds dat Berkelland krijgt). Dit komt doordat de verdeling gedeeltelijk afhankelijk is van aantallen uitkeringsgerechtigden, inwoners en jongeren. Doordat op landelijk niveau deze aantallen lager uitvallen voor 2022 wordt een kleiner gedeelte van het gemeentefonds op deze manier specifiek naar bepaalde gemeentes verdeeld. Een groter gedeelte wordt vervolgens over alle gemeentes verdeeld. Dit heeft voor 2022 voor Berkelland een positief effect.

Los van de ontwikkeling die nu voor 2022 zichtbaar is, is ook een extra bijdrage toegezegd voor de jeugdzorg in 2022. Het gaat om een bedrag van € 1,3 miljard. De verdeling over de gemeenten zal bij de septembercirculaire zichtbaar worden.

2023 - 2025
Voor 2023 en verder zien we dat de omvang van het gemeentefonds afneemt. Dit komt doordat de voorspellingen van loon- en prijsstijgingen lager uitvallen dan vorig jaar. Lagere loon- en prijsstijgingen leiden tot lagere rijksuitgaven en daarmee een lager gemeentefonds. Vanaf 2023 komen daar ook lagere verwachte rente-uitgaven en lagere afdrachten aan Europa bij. Al deze ontwikkelingen leiden tot een kleiner gemeentefonds en daarmee ook tot een lagere algemene uitkering.

De extra bijdrage die voor 2022 voor de jeugdzorg is toegezegd is voor 2023 en verder nog niet toegezegd. Een beslissing hierover is doorgeschoven naar het nieuwe kabinet. De verwachting is dat er zeker extra geld voor de jeugdzorg beschikbaar zal komen. Onduidelijk is nog hoeveel. Ook is nog onduidelijk hoe de extra bijdrage gefinancierd zal worden.

Meerjarenbeeld na verwerking meicirculaire