Onderhoud kapitaalgoederen

'We zorgen goed voor onze kapitaalgoederen'

In deze paragraaf staat hoe we met onze kapitaalgoederen zijn omgaan. Kapitaalgoederen zijn goederen met een meerjarig nut. Denk aan wegen, gebouwen, riolering en openbaar groen. Zoals wettelijk is voorgeschreven worden investeringen met een meerjarig nut afgeschreven. De afschrijvingstermijn die daarbij wordt gebruikt komt overeen met de economische levensduur van de investering. Wij hanteren wel een ondergrens. Investeringen met een waarde van minder dan € 20.000 worden niet geactiveerd, maar komen direct ten laste van de exploitatie.

Wij streven naar een verantwoord beheer van onze kapitaalgoederen. Daarbij gaan wij uit van:
•    Een rioolstelsel dat wordt beheerd overeenkomstig het watertakenplan.
•    Een kwaliteitsniveau van de wegen volgens scenario 3 overwegend laag.
•    Een kwaliteitsniveau voor openbaar groen dat past bij het budget.
•    Een gedifferentieerd onderhoudsniveau voor gemeentelijke gebouwen.
Daar waar mogelijk wordt het onderhoud van de kapitaalgoederen uitgevoerd in integrale projecten, bijvoorbeeld bij wegen en riolering.

Binnen taakveld riolering kennen wij alleen onderhoudsniveau goed, anders kunnen er gevolgen voor de volksgezondheid ontstaan. 
Met het watertakenplan 2019-2023 is een stap gemaakt in het toepassen van risico gestuurd beheer. Bij risico gestuurd beheer wordt afgestapt van een louter cyclisch beheer. Wij renoveren of vervangen dan niet meer alleen, omdat het zoveel jaar geleden is gedaan, maar kijken naar de noodzaak.

Voor riolering geldt het volgende beleid
•    Watervisie Berkelland 2030 (is samenwerking met het waterschap opgesteld)
•    Watertakenplan 2019 - 2023
•    Beheerplan riolering

Met de inhoud van het watertakenplan is de basis gelegd voor de zorgplichten van de gemeente en de zorgplichten van het waterschap. Naast onze zorgplichten spelen wij met dit watertakenplan in op het veranderende klimaat, de duurzaamheidsopgaven en technologische ontwikkelingen. Zo kunnen we ook in de toekomst een veilig en goed functionerende afvalwaterketen en watersysteem waarborgen.

Kerncijfers
•    283 kilometer vrij verval riool
•    665 kilometer persleiding
•    88 gemalen en 1.760 drukriool units
•    8.000 inspectieputten
•    16.000 kolken en 2.3 kilometer lijngoten

Wat hebben wij gedaan
Het reguliere onderhoud wordt grotendeels uitgevoerd op contractbasis zoals bv. het onderhoud van mechanische- en drukriolering en het reinigen van kolken. In 2021 zijn er extra uitgaven geweest voor onderhoud vanwege 2 calamiteiten in Eibergen en Rekken. Bij beide zaken was ter hoogte van het gemaal van het waterschap de aanvoerrioolbuis ernstig aangetast door gasvorming. Door de lekkage die hierdoor ontstond, is het zand onder een deel van de weg weggespoeld. De riolering is hersteld en er zijn maatregelen genomen om het probleem in de toekomst te voorkomen.
In 2021 is ook een start gemaakt met de vervanging van 3G modems bij de rioolgemalen. Deze moeten worden omgezet naar 4G modems zodat de rioolgemalen ook in de toekomst goed op afstand bestuurd kunnen worden. 

Van de geplande investeringen voor 2021 zijn, m.u.v. de herinrichting van de Lochemseweg, de voorbereidingen gestart en naar verwachting vindt realisatie plaats in 2022. De voorbereiding van de herinrichting van de Lochemseweg is eind 2022 voorzien. 
Een overzicht van de uitgevoerde en lopende projecten wegen staan in de bijlage investeringen.

Financiën
In de paragraaf lokale heffingen wordt een totaaloverzicht gegeven van de kosten die worden toegerekend aan riolering. Het onderhoud riolering maakt daar onderdeel van uit. De jaarlijkse lasten voor beheer en onderhoud worden gedekt door tarieven. 

Met de raad is afgesproken om voor de onderhoudskwaliteit van de wegen het scenario 'overwegend laag' te hanteren. In deze ambitie is voor grotere delen van het areaal gekozen voor kwaliteitsniveau Laag. De meer doorgaande wegen en de wegen in het centrum worden onderhouden op kwaliteitsniveau Basis. Voor de fietspaden is gekozen voor kwaliteitsniveau Hoog.

De volgende kenmerken zijn van invloed op het onderhoud van het wegenareaal:
•    Groot areaal (met name asfalt)wegen gelegen in het buitengebied.
•    Intensivering van de agrarische activiteit zorgt voor toename zwaar verkeer.
•    Huidige profilering van wegen voldoet niet overal meer aan huidige eisen.
•    Veel bomen dicht langs de wegen.
•    Binnen de verschillende kernen zijn de wegen voornamelijk uitgevoerd in elementen.
•    De gemiddelde leeftijd van het areaal loopt op, vele wegen nadert het einde van de levensduur of hebben die al bereikt.
•    Stijgende prijzen en onvoldoende capaciteit bij de aannemers.

Voor wegen geldt het volgende beleid 
•    Herijking wegbeheer 2021-2025

Kerncijfers
De gemeente Berkelland heeft in totaal 770 km verharde wegen met een oppervlakte van 3,9 miljoen m2, ofwel bijna 400 hectare. Hiervan ligt 54% buiten de bebouwde kom en 46% binnen de bebouwde kom. Het grootste deel van het areaal bestaat uit asfaltverharding (circa 60%). Daarnaast is er 39% elementenverharding (tegels, betonstraatstenen, klinkers. etc.) en een klein gedeelte (circa 1%) cementbetonverharding. 

Wat hebben we gedaan
Vanuit de vakgroep wegen worden de reguliere onderhoudswerkzaamheden en monodisciplinaire (wegen)projecten opgepakt. Op basis van inspecties en het afgesproken kwaliteitsniveau ‘overwegend laag’ is bepaald welke wegen onderhouden of vervangen worden. In 2021 hebben we op 29 wegen groot onderhoud aan verhardingen uitgevoerd.

Er is uitvoering gegeven aan het opgestelde plan om een impuls te geven aan het onderhoud van wegen en paden in (met name) het buitengebied. Met de uitvoering van het plan wordt het kwaliteitsniveau van fietsvoorzieningen en (bestrate) buitenwegen verhoogd waarbij ook rekening is gehouden met het maatschappelijk effect van een weg zoals hoeveelheid verkeer, schoolroutes, recreatieve routes en cultuurhistorie. Het plan gaat uit van 3 prioriteitsniveaus. 
In 2020 en 2021 hebben we de wegen die in het plan van aanpak voor de inzet van de impulsgelden met de hoogste prioriteit zijn opgenomen uitgevoerd. In 2021 zijn ook de meeste van de wegen met het tweede prioriteitsniveau afgerond. 2022 is het laatste jaar waarin we de resterende impulsgelden inzetten.

In de laatste maanden van 2021 zijn alle wegen binnen de gemeente opnieuw geïnspecteerd (conform de CROW-systematiek 'globale visuele weginspectie). Aan de hand van de resultaten van die inspectie wordt de onderhoudsplanning aangepast. De weginspectie levert ook belangrijke gegevens over het beheerareaal, die worden ingezet om de beheerdata beter op orde te maken.

Van de geplande investeringen voor 2021 zijn de voorbereidingen gestart, m.u.v. de herinrichting van Bevervoordestraat en Lochemseweg. Dit is voorzien in 2022. De herinrichting van de Hofstraat in Beltrum is voorlopig nog niet aan de orde. Deze was ten onrechte op de lijst gekomen. 
Een overzicht van de uitgevoerde en lopende investeringsprojecten wegen staan in de bijlage investeringen.

Financiën
Voor klein en groot onderhoud wegen was € 1.950.000 beschikbaar inclusief de extra middelen uit investeren in Berkelland en de bijdrage uit de egalisatiereserve wegen. Er is € 2.048.500 uitgegeven. Vanaf 2023 zijn er geen extra middelen meer beschikbaar en is het budget te laag om het huidige ambitieniveau 'overwegend laag' te handhaven.

Over het algemeen is de staat van het groen redelijk tot goed, maar er zijn ook diverse locaties die verouderd zijn. Dit gaat zowel om groen- als speelvoorzieningen. Er is gestart met het aanpassen van de openbare ruimte, waarvoor een deel van het budget vanuit 'Investeren in Berkelland' is ingezet. 

Voor groen geldt het volgende beleid
•    Groenbeleid 2009 (nieuw beleid is in ontwikkeling).
•    Bomenbeleidsplan 2020-2029 
•    Beleidsplan Spelen en Bewegen in de openbare ruimte 2022-2031 (vastgesteld 1 feb 2022)
•    Collegeprogramma 2018-2022 ‘Samen investeren in Berkelland’.
Het Groenbeleid is meer dan 10 jaar oud en aan vernieuwing toe. Ook de groenstructuurkaarten voor de kernen worden vernieuwd. 

Kerncijfers 
Berkelland heeft 169 hectare groen in de bebouwde kommen. Hiervan is eind 2021 ongeveer 33 hectare gazon, 66 hectare bloemrijk gras, 34 hectare bosplantsoen en 14 hectare heesters, hagen en vaste planten, 22 hectare overig.

Gemeente Berkelland is eigenaar van 16.000 bomen in de bebouwde kom. Daarnaast zijn er 75.000 bomen buiten de bebouwde kom. 

Er zijn 451 speeltoestellen inclusief doeltjes en dergelijke in Berkelland in de openbare ruimte. Dit is verdeeld over 108 speelplekken. 

De gegevens van ons groen zijn overgezet naar het integraal beheerprogramma Geovisia, waar ook de gegevens van wegen en riolering zijn opgenomen. De speelvoorzieningen zijn geregistreerd in Playmapping. 

Wat hebben we gedaan
De kwaliteit van het onderhoud van groen staat onder druk door beperkte onderhoudsbudgetten. Om binnen de onderhoudsbudgetten het groen in de dorpen en op de begraafplaatsen te kunnen onderhouden, zijn veel groenvakken omgevormd naar goedkoper te beheren groentypen zoals het omvormen van gazons naar bloemrijk gras (ecologisch) en het verminderen van de duurste groentypen zoals vaste planten en hagen. Dit heeft invloed op hoe de omgeving er uitziet. Daarnaast hebben wij voor het groenonderhoud ons beheersysteem verbeterd zodat we gericht actie kunnen ondernemen om het groen zo vorm te geven dat het onderhoud structureel per m2 minder middelen vergt. 
Binnen de huidige werkwijze is veel aandacht voor ecologie. Daar waar mogelijk richten we de openbare ruimte ecologisch in en passen we ecologisch beheer toe.

In 2021 is een start gemaakt met het uitvoeringsplan Spelen en bewegen in de openbare ruimte. Op basis van het uitvoeringsplan wordt gewerkt aan het verbeteren van de voorzieningen voor spelen en bewegen. Daarbij is extra aandacht voor het aansluiten van de voorzieningen bij de doelgroepen, bewegen en ontmoeten voor jong en oud, en mogelijkheden voor kinderen met een beperking. 
Voorbeelden die in 2021 zijn gerealiseerd zijn Prunusstraat-Esdoornstraat Borculo, wandelpad De Mors Eibergen, speelmogelijkheden Hasselt Eibergen, De Braak, Koeweidendijk en Oranjelaan Neede, Hazelnoot Ruurlo (ook voor kinderen met beperking).

Financiën
Voor groen en spelen was bijna € 1 miljoen beschikbaar waarvan € 257.000 incidenteel. Er is € 1.130.000 uitgegeven. Er waren vooral extra uitgaven voor het onderhoud aan bomen. Door ouderdom, stormschade en droogte is de conditie/vitaliteit van de bomen teruggelopen waardoor er meer gesnoeid en gekapt moet worden.
Daarnaast was er een budget uit investeren in Berkelland voor de verbetering van de kwaliteit van het groen en spelen van € 375.000. Hiervan is € 305.000 uitgegeven. Het restantbudget wordt het komend jaar ingezet o.a. voor de verbetering van speelvoorzieningen.

Het onderhoud aan gebouwen heeft betrekking op het reguliere onderhoud aan gebouwen en installaties en het grootonderhoud. Het grootonderhoud is uitgevoerd op basis van het meer-jarenonderhoudsplan. Bij het uitvoeren van het geplande onderhoud wordt rekening gehouden met verwachte resterende levensduur van het gebouw. 

Voor het onderhoud wordt onderscheid gemaakt in de volgende onderhoudsniveaus:

Om een goed en veilig gebouw te kunnen bieden, is ervoor gekozen om de gemeentelijke gebouwen in onderhoudsniveau 3 te houden/krijgen. Uitzondering hierop is het gemeentehuis en de gemeentewerf. Hiervoor is onderhoudsniveau 2 aangehouden.

In 2021 bedroeg het aantal te onderhouden gebouwen 42.

Wat hebben we gedaan
Op basis van het meer-jarenonderhoudsplan zijn er in 2021 verschillende onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. Ook zijn er geplande werkzaamheden gestart die in 2022 worden afgerond. Door verschillende oorzaken (lange leveringstijden, gebrek aan personeel, drukte bij bedrijven) konden deze werkzaamheden in 2021 niet volledig worden uitgevoerd. Dit speelt o.a. bij het herstel van de verzakking van de muur van het brandweer museum. De lasten voor de vertraagde werkzaamheden leiden mogelijk tot een overschrijding van het budget in 2022. 

Financiën
In 2021 is € 675.000 besteed aan regulier en groot onderhoud. Begroot was € 800.000. De oorzaak is hierboven toegelicht.