Onderhoud kapitaalgoederen

'We zorgen goed voor onze kapitaalgoederen'

In deze paragraaf staat hoe we met onze kapitaalgoederen zijn omgaan. Kapitaalgoederen zijn goederen met een meerjarig nut. Denk aan wegen, gebouwen, riolering en openbaar groen. Zoals wettelijk is voorgeschreven worden investeringen met een meerjarig nut afgeschreven. De afschrijvingstermijn die daarbij wordt gebruikt komt overeen met de economische levensduur van de investering. Wij hanteren wel een ondergrens. Investeringen met een waarde van minder dan € 20.000 worden niet geactiveerd, maar komen direct ten laste van de exploitatie.

Wij streven naar een verantwoord beheer van onze kapitaalgoederen. Daarbij gaan wij uit van:
•    Een rioolstelsel dat wordt beheerd overeenkomstig het watertakenplan.
•    Een kwaliteitsniveau van de wegen volgens scenario 3 overwegend laag.
•    Een kwaliteitsniveau voor openbaar groen dat past bij het budget.
•    Een gedifferentieerd onderhoudsniveau voor gemeentelijke gebouwen.
Daar waar mogelijk wordt het onderhoud van de kapitaalgoederen uitgevoerd in integrale projecten, bijvoorbeeld bij wegen en riolering.

Binnen taakveld riolering kennen wij alleen onderhoudsniveau goed, anders kunnen er gevolgen voor de volksgezondheid ontstaan. 
Met het watertakenplan 2019 - 2023 is een stap gemaakt in het toepassen van risico gestuurd beheer. Bij risico gestuurd beheer wordt afgestapt van een louter cyclisch beheer. Wij renoveren of vervangen dan niet meer alleen, omdat het zoveel jaar geleden is gedaan, maar kijken naar de noodzaak.

 

Voor riolering geldt het volgende beleid
•    Watervisie Berkelland 2030 (is samenwerking met het waterschap opgesteld)
•    Watertakenplan 2019 - 2023
•    Beheerplan riolering

Met de inhoud van het watertakenplan is de basis gelegd voor de zorgplichten van de gemeente en de zorgplichten van het waterschap. Naast onze zorgplichten spelen wij met dit watertakenplan in op het veranderende klimaat, de duurzaamheidsopgaven en technologische ontwikkelingen. Zo kunnen we ook in de toekomst een veilig en goed functionerende afvalwaterketen en watersysteem waarborgen.

 

Kerncijfers
•    283 kilometer vrij verval riool
•    665 kilometer persleiding
•    88 gemalen en 1.760 drukriool units
•    8.000 inspectieputten
•    16.000 kolken en 2.3 kilometer lijngoten

 

Wat hebben wij gedaan
Het reguliere onderhoud wordt grotendeels uitgevoerd op contractbasis zoals bijvoorbeeld het onderhoud van mechanische- en drukriolering en het reinigen van kolken.

Financiën
In de paragraaf lokale heffingen wordt een totaaloverzicht gegeven van de kosten die worden toegerekend aan riolering. Het onderhoud riolering maakt daar onderdeel van uit. De jaarlijkse lasten voor beheer en onderhoud worden gedekt door tarieven. 

Sinds 2011 bestaat de afspraak met de raad om voor de onderhoudskwaliteit van de wegen het scenario 'overwegend laag' te hanteren. In deze ambitie is voor grotere delen van het areaal gekozen voor kwaliteitsniveau ‘laag’. De meer doorgaande wegen en de wegen in het centrum worden onderhouden op kwaliteitsniveau ‘basis’. Voor de fietspaden is gekozen voor kwaliteitsniveau ‘hoog’.

De volgende kenmerken zijn van invloed op het onderhoud van het wegenareaal:
•    Groot areaal (met name asfalt)wegen gelegen in het buitengebied.
•    Intensivering van de agrarische activiteit zorgt voor toename zwaar verkeer.
•    Huidige profilering van wegen voldoet niet overal meer aan huidige eisen en het hedendaagse gebruik.
•    Veel bomen dicht langs de wegen.
•    Binnen de verschillende kernen zijn de wegen voornamelijk uitgevoerd in elementen.
•    Het wegenareaal veroudert met als resultaat dat diverse wegconstructies het einde van de levensduur naderen of al hebben bereikt.
•    Stijgende prijzen met name in 2021 en 2022.

Voor wegen geldt het volgende beleid 
•    Herijking wegbeheer 2021-2025.

Kerncijfers
De gemeente Berkelland heeft in totaal 770 km verharde wegen met een oppervlakte van 3,9 miljoen m2, ofwel bijna 400 hectare. Hiervan ligt 54% buiten de bebouwde kom en 46% binnen de bebouwde kom. Het grootste deel van het areaal bestaat uit asfaltverharding (circa 60%). Daarnaast is er 39% elementenverharding (tegels, betonstraatstenen, klinkers. etc.) en een klein gedeelte (circa 1%) cementbetonverharding. 

Wat hebben we gedaan

Vanuit de vakgroep wegen worden de reguliere onderhoudswerkzaamheden en monodisciplinaire (wegen)projecten opgepakt. Op basis van inspecties en het afgesproken kwaliteitsniveau ‘overwegend laag’ wordt jaarlijks bepaald welke wegen onderhouden of vervangen worden. In 2022 hebben we op ruim 30 wegen groot onderhoud aan verhardingen uitgevoerd, zijn op 35 wegen slijtlagen aangebracht en zijn op twee wegen asfaltdeklagen geseald. Deze laatste twee activiteiten zijn gericht op het verlengen van de levensduur.

Er is uitvoering gegeven aan het opgestelde plan om een impuls te geven aan het onderhoud van wegen en paden in (met name) het buitengebied en daarmee is het plan en de inzet in 2022 afgerond. Met de uitvoering van het plan is het kwaliteitsniveau van fietsvoorzieningen en (bestrate) buitenwegen verhoogd waarbij ook rekening is gehouden met het maatschappelijk effect van een weg zoals het daadwerkelijke gebruik en de aanwezigheid van schoolroutes, recreatieve routes en cultuurhistorie. 

In de laatste maanden van 2021 zijn alle wegen binnen de gemeente geïnspecteerd (conform de CROW-systematiek 'globale visuele weginspectie) en voor 2023 staat een volgende inspectierondgang gepland. Aan de hand van de resultaten van elke inspectie wordt de onderhoudsplanning aangepast. De weginspectie levert ook belangrijke gegevens over het beheerareaal, die worden ingezet om de beheerdata beter op orde te maken. Vanaf 2022 is dat een belangrijk focuspunt, net als de implementatie van de principes van assetmanagement (sturen op prestaties, middelen en risico’s, het asset centraal). 

In 2022 is de ontwikkeling van een meerjareninvesteringsplanning gestart. Afronding daarvan vindt plaats in het tweede kwartaal van 2023.

Financiën

Voor klein en groot onderhoud wegen is in 2022 een totaalbedrag van € 2.175.000 uitgegeven. Dat is inclusief de extra middelen uit investeren in Berkelland. 

Voor 2023 wordt het structurele budget met € 500.000 verhoogd. Wel is het vraag of we met deze verhoging het huidige ambitieniveau 'overwegend laag'  kunnen handhaven. Dit zal mogelijk uit de globale visuele weg inspectie blijken die in 2023 staat gepland. Verder groeit de vervangingsvraag en zal het aantal en de omvang van investeringsverzoeken de komende tijd groeien.

Over het algemeen is de staat van het groen redelijk tot goed, maar er zijn ook diverse locaties die verouderd zijn. Dit gaat zowel om groen- als speelvoorzieningen. Er is gestart met het aanpassen van de openbare ruimte, waarvoor een deel van het budget vanuit 'Investeren in Berkelland' is ingezet. 

Voor groen geldt het volgende beleid
•    Groenbeleid 2009 (nieuw beleid is in ontwikkeling).
•    Bomenbeleidsplan 2020-2029 
•    Beleidsplan Spelen en Bewegen in de openbare ruimte 2022-2031 (vastgesteld 1 februari 2022)
•    Collegeprogramma 2018-2022 ‘Samen investeren in Berkelland’.
Het Groenbeleid is meer dan 10 jaar oud en aan vernieuwing toe. Ook de groenstructuurkaarten voor de kernen worden vernieuwd. 

Kerncijfers 
Berkelland heeft 172 hectare groen in de bebouwde kommen. Hiervan is eind 2022 ongeveer 35 hectare gazon, 74 hectare bloemrijk gras, 40 hectare bosplantsoen en 16 hectare heesters, hagen en vaste planten, 7 hectare overig.

 

Gemeente Berkelland is eigenaar van 16.000 bomen in de bebouwde kom. Daarnaast zijn er 75.000 bomen buiten de bebouwde kom. 

 

Er zijn 451 speeltoestellen inclusief doeltjes en dergelijke in Berkelland in de openbare ruimte. Dit is verdeeld over 108 speelplekken. 

 

De gegevens van ons groen zijn zo goed als actueel en zijn opgenomen in het digitale integrale beheerprogramma Geovisia. In hetzelfde programma staan ook de gegevens van wegen en riolering. De speelvoorzieningen zijn geregistreerd in Playmapping. 

Wat hebben we gedaan
De kwaliteit van het onderhoud van groen staat onder druk door beperkte onderhoudsbudgetten. Om binnen de onderhoudsbudgetten het groen in de dorpen en op de begraafplaatsen te kunnen onderhouden, zijn veel groenvakken omgevormd naar goedkoper te beheren groentypen zoals het omvormen van gazons naar bloemrijk gras (ecologisch) en het verminderen van de duurste groentypen zoals vaste planten en hagen. Dit heeft invloed op hoe de omgeving er uitziet. 

Binnen de huidige werkwijze is veel aandacht voor ecologie. Daar waar mogelijk richten we de openbare ruimte ecologisch in en passen we ecologisch beheer toe.

In 2022 zijn diverse speelvoorzieningen verbeterd op basis van het beleids- en uitvoeringsplan Spelen en bewegen in de openbare ruimte. Daarbij is extra aandacht voor het aansluiten van de voorzieningen bij de leeftijdsgroepen, bewegen en ontmoeten voor jong en oud, en mogelijkheden voor kinderen met een beperking. Voorbeelden die in 2022 zijn gerealiseerd zijn Graaf van Zutphenstraat Borculo, Zuiderweme Ruurlo, Kievitstraat Neede, Kruiskamp en Vogelenzangstraat Eibergen. 

Ook diverse groenvoorzieningen zijn verbeterd, zoals vijver Elbrinksvonder, Schoemaker Ruurlo, doorgaande weg Noordijk, Haarstraat Beltrum. Daarbij is ook aandacht voor biodiversiteit en klimaatadaptatie. 

Financiën
Voor groen en spelen is vanuit het structurele budget € 727.000 uitgegeven, terwijl € 712.000 geraamd was. Er waren vooral extra uitgaven voor het onderhoud aan bomen. Door ouderdom, stormschade en droogte is de conditie/vitaliteit van de bomen teruggelopen waardoor er meer gesnoeid en gekapt moet worden. Dit lijkt een structureel probleem. 

Naast het structurele budget beschikten we in 2022 over projectgelden van Samen investeren in Berkelland, Motie bomen & kleine bossen en verbetering groenvoorziening van de Schoemaker in Ruurlo van in totaal € 1.438.000. Hiervan is € 528.000 uitgegeven. Het restantbudget van 910.000 hevelen we over naar 2023.

Het onderhoud aan gebouwen heeft betrekking op het reguliere onderhoud aan gebouwen en installaties en het grootonderhoud. Het grootonderhoud is uitgevoerd op basis van het meer-jarenonderhoudsplan. Bij het uitvoeren van het geplande onderhoud wordt rekening gehouden met verwachte resterende levensduur van het gebouw. 

Voor het onderhoud wordt onderscheid gemaakt in de volgende onderhoudsniveaus:

Om een goed en veilig gebouw te kunnen bieden, is ervoor gekozen om de gemeentelijke gebouwen in onderhoudsniveau 3 te houden/krijgen. Uitzondering hierop is het gemeentehuis en de gemeentewerf. Hiervoor is onderhoudsniveau 2 aangehouden.

In 2022 bedroeg het aantal gemeentelijke eigendommen 48.

Wat hebben we gedaan
Op basis van het meer-jarenonderhoudsplan zijn er in 2022 verschillende onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. Ook zijn er geplande werkzaamheden gestart die in 2023 worden afgerond. Door verschillende oorzaken (lange leveringstijden, gebrek aan personeel, drukte bij bedrijven) konden deze werkzaamheden in 2022 niet volledig worden uitgevoerd. Bij deze jaarrekening wordt verzocht om € 95.000 van niet besteden budget om over te hevelen.  

Financiën
In 2022 is € 538.000 besteed aan regulier en groot onderhoud. Begroot was € 826.000. De oorzaak is hierboven toegelicht.