Jaarrekening

De jaarrekening is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten daarvoor geeft. Indien er sprake is van her-rubricering dan is hier melding van gemaakt in de toelichting en zijn de vergelijkende cijfers aangepast. 

De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders is vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen de nominale waarden. De baten en lasten worden toegekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico´s die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden als last genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als baten genomen op het moment waarop het dividend betaalbaar gesteld wordt.

Immateriële vaste activa
De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met de afschrijvingen en waardeverminderingen die naar verwachting duurzaam zijn. De kosten van onderzoek en ontwikkeling worden in maximaal 5 jaar afgeschreven. De afschrijving van de geactiveerde kosten van onderzoek en ontwikkeling vangt aan na het jaar van ingebruikneming van het gerelateerde materiële vaste actief. Kosten van disagio worden niet geactiveerd.
Activa van derden zijn gewaardeerd op het bedrag van de verstrekte bijdragen, verminderd met de afschrijvingen. De verleende bijdragen worden afgeschreven maximaal gelijk aan de afschrijvingsduur van de activa die door de betreffende derden wordt gehanteerd.

Materiële vaste activa met een economisch nut
Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Specifieke investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investering in mindering gebracht; in die gevallen wordt op het saldo afgeschreven. Investeringen worden na het jaar van ingebruikneming lineair afgeschreven over de verwachte gebruiksduur. Op grondbezit, niet zijnde sportvelden, met economisch nut (buiten de openbare ruimte) wordt niet afgeschreven. Bij de waardering wordt in voorkomende gevallen rekening gehouden met een bijzondere vermindering van de waarde, indien deze naar verwachting duurzaam is. In het begrotingsjaar heeft een dergelijke vermindering overigens niet plaatsgevonden. Dergelijke afwaarderingen worden teruggenomen als ze niet langer noodzakelijk blijken.
Ingevolge de financiële verordening schrijven we lineair af. Bij wijzigingen in de gehanteerde afschrijvingstermijnen blijven de termijnen voor in het verleden gepleegde investeringen intact voor zover niet anders wordt besloten. Activa met een verkrijgingsprijs van minder dan twintigduizend euro worden niet geactiveerd, uitgezonderd gronden en terreinen. Deze laatstgenoemden worden altijd geactiveerd.
De in erfpacht uitgegeven percelen zijn gewaardeerd tegen de eerste uitgifteprijs. De percelen waarvan de erfpacht eeuwigdurend is afgekocht zijn tegen een geringe registratiewaarde opgenomen. Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut worden geactiveerd en lineair afgeschreven.
De nog niet in exploitatie genomen bouwgronden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, dan wel lagere marktwaarde.

Financiële vaste activa
Kapitaalverstrekkingen aan gemeenschappelijke regelingen en leningen uitgezette gelden zijn opgenomen tegen nominale waarde. Zo nodig is een voorziening voor verwachte oninbaarheid in mindering gebracht.
Participaties in het aandelenkapitaal van NV´s en BV´s ('kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen' in de zin van het BBV) zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs van de aandelen. Indien de waarde van de aandelen onverhoopt structureel mocht dalen tot onder de verkrijgingsprijs zal afwaardering plaatsvinden. Tot dusver is een dergelijke afwaardering gelukkig niet noodzakelijk gebleken. De actuele waarde ligt ruim boven de verkrijgingsprijs.

Vlottende activa
Voorraden
De als 'onderhanden werken' opgenomen bouwgronden in exploitatie zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, dan wel lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijpmaken), alsmede een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten. Winsten uit de grondexploitatie worden slechts genomen indien en voor zover die met voldoende mate van betrouwbaarheid als gerealiseerd aangemerkt kunnen worden. Rekening houden met de 'Percentage of Completion'. Zolang daarvan geen sprake is worden de verkregen verkoopopbrengsten ten volle op de vervaardigingskosten in mindering gebracht.

Vorderingen en overlopende activa
De vorderingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Eventuele voorziening voor oninbaarheid wordt in mindering gebracht op de vorderingen.

Liquide middelen en overlopende posten
Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen.

Vaste passiva
Reserves
Naast de algemene reserve zijn er diverse reserves gevormd die voor een specifiek doel bestemd zijn. Het muteren van reserves vindt plaats op aangeven van de raad. Alle mutaties op reserves lopen via het taakveld mutaties reserves.

Voorzieningen
Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting of het voorzienbare verlies.
De pensioenverplichting voor de wethouders is echter op contante waarde van de (reeds opgebouwde) toekomstige uitkeringsverplichtingen gewaardeerd.
Voor de Voorziening wethouders maken we gebruik van de sterftetabel GBM/V 2015-2020 met rekenrente 2,472%.

Vaste schulden
Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met gedane aflossingen. De vaste schulden hebben een rente typische looptijd van langer dan één jaar.

Vlottende passiva
De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Waarborgen en garanties
Van de leningen waar de gemeente borg of garant voor staat, is het totaalbedrag van de geborgde of gegarandeerde schuldrestanten per einde jaar opgenomen. Overigens is in de toelichting op de balans nadere informatie opgenomen.

Het onderstaande overzicht geeft het verloop weer van de immateriële vaste activa gedurende het jaar 2022:

Het onderstaande overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de erfpachtgronden weer:

Het onderstaande overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de investeringen met economisch nut weer:

De boekwaarde van de investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut had het volgende verloop:

Het verloop van de financiële vaste activa gedurende het jaar 2022 wordt in onderstaand overzicht weergegeven:

Kapitaalverstrekkingen aan:

De investeringen en aflossingen bij kapitaalverstrekkingen aan overige verbonden partijen betreft de rekeningcourant positie bij de SVn voor verschillende regelingen. 

Leningen aan:

De aflossing onder openbare lichamen (art. 1 Fido) heeft betrekking op de lening van de VNOG. Onder overige verbonden partijen is het bedrag vermeld dat bij de deelnemers van de SVn leningen uitstaat.        

Overige langlopende leningen:

De aflossing verantwoord onder de overige langlopende leningen heeft voornamelijk betrekking op in het verleden verstrekte woningfinanciering aan personeel.                                 
                                

De betaalde rente over het vreemd vermogen wordt jaarlijks naar rato toegerekend aan de vervaardigingskosten van de voorraden Bouwgrond in exploitatie en maakt daarmee onderdeel uit van de geactiveerde boekwaarde van de complexen.

Gemeentelijke plannen waarvan de uitvoering door de demografische ontwikkelingen onzeker was, moesten mogelijk worden afgewaardeerd. Daarvoor is in 2010 een voorziening gevormd van € 5 miljoen. Eind 2021 bedroeg deze voorziening nog € 500.000. Deze post is was bedoeld om nadelige fiscale effecten als gevolg van het minnelijk akkoord met ontwikkelaar Exploitatiemaatschappij Leusinkbrink BV op te vangen. In 2022 is deze voorziening vrijgevallen ten gunste van het resultaat omdat meer zekerheid is ontstaan over de fiscale positie. Voor het resterende risico wordt weerstandsvermogen aangehouden.                                                              

Verloop boekwaarde onderhanden werk (bedragen in € 1.000)

"De boekwaarde van de bouwgronden in exploitatie bedroeg per 31 december 2022
€ 1.475.176. Van het verloop in 2022 is het volgende overzicht te geven:"                                

¹: Dit betreft de raming van kosten exclusief de rentelast over de verwerking van tussentijdse winstnemingen vanaf 2022. Dit effect is bij het Meerjarenperspectief grondexploitaties 2023 meegenomen. Bij benadering bedragen de toekomstige rentelasten over de hogere boekwaarden als gevolg van winstneming € 23.000.                                

Het bruto bedrag aan openstaande vorderingen is € 14.580.671. Voor voorziening dubieuze debiteuren is een bedrag opgenomen van € 286.091.

Het bedrag dat op de rekening-courant bij het ministerie van Financiën staat is vorig jaar nog onder de rubriek Uitzettingen in 's Rijks schatkist geplaatst. Dat is niet juist. Dit uitstaande bedrag op de rekening courant bij het Rijk is nu onder de rubriek Rekening-courant verhoudingen met het Rijk geplaatst (artikel 39 BBV). 

De vorderingen op openbare lichamen zijn ultimo 2022 nauwelijks veranderd t.o.v. 2021.  De uitzettingen in 's Rijks schatkist < 1 jaar is fors lager (zie her rubricering hierboven).                 

Volgens artikel 52c van het BBV moet worden vermeld wat het drempelbedrag is voor het begrotingsjaar en het bedrag dat per kwartaal buiten 's Rijks schatkist is aangehouden. Dit is verwerkt in het overzicht hieronder. Vanaf 1 juli 2021 is voor gemeenten (en provincies, waterschappen en hun gemeenschappelijke regelingen) met een begrotingstotaal tot € 500 miljoen de drempel voor het verplicht schatkistbankieren verhoogd naar 2% van het begrotingstotaal met een minimum van € 1 miljoen. In onderstaand overzicht is deze aanpassing zichtbaar in de toegenomen ruimte onder het drempelbedrag.

Het saldo van de liquide middelen bestaat uit de volgende componenten:

Afrekening en bandbreedte in relatie tot de Regionale Inkoop

Per zorgaanbieder wordt afgerekend per sub-segment over het totaal van de afgenomen zorgplekken (van alle gemeenten) buiten de bandbreedte. Dit is een saldo van meer- en minderafnames per gemeente, dat onderling zal moeten worden verrekend. De afrekening buiten bandbreedte betekent dat ingeval van minderafname buiten de (onderkant van de) bandbreedte de aanbieder het te veel ontvangen voorschot terugbetaalt. Omgekeerd ontvangt de aanbieder een aanvullend bedrag bij een grotere afname buiten de (bovenkant van de) bandbreedte. Er is dus sprake van een onzekerheid. In welke mate deze situatie zicht voordoet is pas vast te stellen op het moment van afrekening van het eerste leveringsjaar met de zorgaanbieder (juli 2023), 

Hieronder een specificatie van de mutaties in de overlopende activa in 2022. (bedragen met een begin- en eindsaldo onder de 20k zijn bij de overige posten ondergebracht).

Het in de balans opgenomen Eigen Vermogen bestaat uit de volgende posten:

Het verloop wordt in onderstaand overzicht per reserve weergegeven. 

Onder 'Bestemming resultaat' staan de toevoegingen die voortkomen uit de bestemming van het resultaat van het vorige dienstjaar. Onder de afschrijvingen staan de verminderingen vermeld in verband met afschrijvingen op activa. Deze afschrijvingen worden gedekt uit reserves.

Algemene reserve
Deze reserve heeft een bufferfunctie en dient in eerste instantie als weerstandscapaciteit. Als het weerstandsvermogen groter is dan 2 en de solvabiliteit groter dan 35% dan kan de reserve gebruikt worden als incidenteel dekkingsmiddel.

Bestuurlijke claims
Deze reserve heeft een bestedingsfunctie. De reserve bevat de gereserveerde bedragen voor dekking van genomen raadsbesluiten.

Egalisatiereserve afval
Deze reserve heeft een bestedingsfunctie. De reserve was voor het egaliseren van tekorten en overschotten op het product afvalverwijdering en -verwerking. Op basis van een stellige uitspraak van de commissie BBV is de egalisatiereserve omgezet naar een voorziening afval. Het doel blijft hetzelfde het egaliseren van tekorten en overschotten en het besteden van de afvalstoffenheffing aan afvalinzameling en verwerking.

Egalisatiereserve investeringen
Deze reserve heeft een bestedingsfunctie. De reserve dient ter dekking van de kapitaallasten van investeringen.

Algemene reserve bouwgrondexploitaties
Deze reserve heeft een bufferfunctie. De reserve wordt gebruikt om verliezen in de bouwgrondexploitaties op te vangen.

Onderhoud wegen
Deze reserve heeft een bestedingsfunctie. De reserve wordt ingezet voor het realiseren van onderhoud aan wegen.

Onderwijshuisvesting
Deze reserve heeft een bestedingsfunctie. De reserve wordt ingezet voor het realiseren van investeringen in en afwaarderingen van onderwijshuisvesting.

Herstructurering
Deze reserve heeft een bestedingsfunctie. De reserve wordt ingezet om kosten te dekken die voortkomen uit de herstructurering van (bouwgrond)locaties in Berkelland. Daar waar woningbouw niet meer mogelijk of gewenst is.

Nadelen decentralisaties
Deze reserve heeft een bestedingsfunctie. De reserve wordt ingezet om de eventuele nadelen van de decentralisaties af te dekken.

Het verloop van de voorzieningen wordt in onderstaand overzicht weergegeven.

In de kolom vrijval zijn de bedragen opgenomen welke ten gunste van de rekening van baten en lasten zijn vrijgevallen. Alle aanwendingen van de voorzieningen zijn rechtstreeks ten laste van de voorziening gebracht.

Personeelsvoorzieningen

De personeelsvoorzieningen zijn in het leven geroepen om toekomstige lasten die het gevolg zijn van personele ontwikkelingen op te kunnen vangen. Het gaat met name om de lasten die voortvloeien uit mobiliteitsvoorzieningen en de lasten voor pensioenen en wachtgelden van wethouders.
Met ingang van 2014 is een voorziening gevormd voor de wachtgeldverplichtingen van de voormalige medewerkers van muziekschool De Triangel. Dit was het laatste jaar voor de verplichting, hiermee is de voorziening voor De Triangel afgewikkeld.

Voorziening riolering

Op basis van het vastgestelde watertakenplan is sprake van een art. 44.2 voorziening (voorzieningen van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden). De voorziening heeft als doel tarief egalisatie. Voor- en nadelen in een jaar worden verrekend met de voorziening. 

Voorziening afval

Op basis van een stellige uitspraak van de commissie BBV is de egalisatiereserve afval omgezet naar een voorziening. De voorziening is er voor het egaliseren van tekorten en overschotten op het product afvalverwijdering en -verwerking. Door gebruik te maken van een voorziening zorgen we ervoor dat betaalde afvalstoffenheffing ook gebruikt wordt voor afvalverwijdering en inzameling.

In onderstaand overzicht wordt het verloop weergegeven van de vaste schulden over het afgelopen jaar.

Onderhandse leningen:
De totale rentelast voor 2022 met betrekking tot de vaste schulden bedraagt € 1.256.609  In 2021 hadden we een rentelast van € 1,3 miljoen.

Onderstaand een overzicht het verloop uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel:

Langlopende overeenkomsten

Overig niet uit de balans blijkende verplichtingen

Niet van toepassing.

Waarborgen en garanties

Het opgenomen bedrag voor verstrekte waarborgen en garanties aan natuurlijke- en rechtspersonen kan als volgt naar de aard van de geldlening gespecificeerd worden:

In 2022 is het programma Financiën gesplitst in de programma's Algemeen Bestuur en Overzicht van algemene dekkingsmiddelen. Hierna geven we een korte toelichting op de afwijkingen per programma voor zover deze afwijkingen groter zijn dan € 250.000. Voor een meer gedetailleerde toelichting verwijzen we naar de toelichting op de activiteiten in het jaarverslag.

Programma Plezierig Wonen

In 2022 zien we een positief resultaat op de grondexploitaties dat groter is dan begroot. Voor de integrale wijkaanpak zijn nauwelijks uitgaven gedaan omdat we daar nog in de planfase zitten. Zoals besloten bij de Bestuursrapportage is het resultaat van het Grondbedrijf en het restant budget voor projecten verrekend met de reserves.

Programma Fijn Leven

De lasten bij afval zijn hoger dan geraamd omdat de egalisatiereserve afval via de exploitatie is omgezet naar een voorziening. De storting in de voorziening is opgenomen onder de activiteit afval scheiden. De onttrekking aan de reserve is te vinden onder de activiteit reserves. Lagere lasten zijn er gemaakt voor de verbetering van de kwaliteit groen(onderhoud) doordat het niet goed mogelijk bleek het werk weg te zetten. Hier tegenover staat een lagere onttrekking aan de reserve zodat er per saldo geen effect is. Het resultaat op dit programma wordt veroorzaakt door lagere kapitaallasten doordat investeringen nog niet gereed zijn.

Programma Vitaal Platteland

De lasten voor de landschapsprojecten zijn in 2022 achtergebleven doordat het project voor elke Berkellander een boom nog niet is uitgevoerd. Verder hebben we bij Asbestverwijdering te maken met meerdere langjarige subsidies waardoor de uitgaven over verschillende jaren worden uitgespreid. Zoals besloten bij de Bestuursrapportage is het budget verrekend met de reserves.

Programma Zorg voor wie dat nodig heeft

We zien een toenemende vraag naar WMO voorzieningen. Hierdoor ontstaat op dit onderdeel een nadeel. Ook bij de jeugdzorg zien we nog een stijging van de lasten. Vooral omdat sprake is van steeds duurdere zorg. De lasten voor de algemene voorzieningen blijven achter, maar dit leidt ook tot een lagere onttrekking aan de reserves. Een groot voordeel ontstaat bij inburgering als gevolg van de bijdrage van het Rijk voor de opvang van Oekraïners.  Een aanvrager van een voorziening, zoals hulp in de huishouding, ondersteuning of een financiële tegemoetkoming (persoonsgebonden budget) is op de grond van de WMO een eigen bijdrage verschuldigd. Het CAK is het publiekrechtelijk zelfstandig bestuursorgaan (zbo) dat door de wetgever is belast met de berekening, oplegging en incasso van de eigen bijdrage. Door de systematiek te kiezen van het vaststellen van de eigen bijdragen door het CAK, heeft de wetgever in feit bepaald, dat de verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen geen gemeentelijke verantwoordelijkheid is en derhalve niet valt onder de reikwijdte van de rechtmatigheidscontrole door de accountant van de gemeente. Dat betekent dat door de gemeenten geen zekerheden over omvang en hoogte van de eigen bijdrage kan worden verkregen als gevolg van het niet kunnen vaststellen van de juistheid op persoonsniveau, zoals hiervoor is toegelicht. In 2022 is voor € 416.540,- aan eigen bijdrage via het CAK verantwoord .           

Programma werken en ondernemen in een sterke regio

Voor de werkgeversbenadering geldt dat de lasten meevallen. Dit komt vooral door de lagere instroom bij Fijnder. Er wordt een hoger bedrag toegevoegd aan de reserves door vrijvallende lasten voor onderwijs. 

Programma Actief met duurzaamheid en energie

Voor gemeente als voorbeeld zijn de plannen nog niet tot uitvoering gekomen. Hierdoor is er minder geld uitgegeven. Zoals besloten bij de Bestuursrapportage is het restant budget voor projecten toegevoegd aan de reserves.

Programma Sport is meer!

Het bleek lastig om uitvoerders te vinden voor het groot onderhoud aan accommodaties. Hierdoor is een gedeelte van het onderhoud niet uitgevoerd. Het later gereedkomen van de regeling voor subsidiering van OZB lasten leidt ook tot lagere lasten. De afschrijvingen zijn hoger door het afboeken van de investeringslasten van de kunstgrasvelden van Reunie en Olympia '22. Het grootste gedeelte van deze afschrijvingslasten wordt gedekt uit de reserves.

Programma Cultuur is van iedereen

De eenmalige subsidieregeling voor Cultuur loopt nog en leidt hierdoor tot lagere uitgaven in 2022.  Omdat de lasten gedekt zouden worden uit de reserve valt de onttrekking aan de reserve ook lager uit.

Programma Aan de slag met de omgevingswet

Door het uitstel van de omgevingswet zijn minder kosten gemaakt. Zoals besloten bij de Bestuursrapportage is het restant budget voor projecten toegevoegd aan de reserves.

Programma Algemene dekkingsmiddelen

We hebben minder baten bij het beheer van financiële middelen doordat de dividenden te hoog zijn geraamd. Daarnaast is de doorbelasting van de werkelijke rente niet naar beneden bijgesteld aan de werkelijk betaalde rente. Hoewel dit over de hele begroting budgettair neutraal is zien we op deze activiteit een grote afname aan inkomsten. We hebben in 2022 meer algemene uitkering ontvangen voor het grootste gedeelte veroorzaakt door bijdragen voor energie en opvang Oekraïners. Bij de overige baten en lasten zijn de lasten vooral lager doordat een bijdrage voor compensatie bij bezuinigingen was geraamd die niet is gebruikt. Omdat de dekking uit de reserve zou komen is ook de onttrekking aan de reserves lager.

Programma Algemeen bestuur en bedrijfsvoering

De moeilijkheid om personeel te krijgen leidt tot lagere personeelslasten. Dit zien we terug op de activiteit bedrijfsvoering.

In onderstaande tabel zijn de overschotten en overschrijdingen op de lasten per programma opgenomen. Bij een overschrijding is er formeel gezien sprake van begrotingsonrechtmatigheid. Van belang is echter te kijken naar de aard van de overschrijding om te bepalen of deze onrechtmatigheid ook meetelt voor het oordeel over begrotingsonrechtmatigheid.

Begin 2023 is er een akkoord gesloten over een nieuwe CAO voor gemeenteambtenaren. Deze CAO leidt tot een aanzienlijke stijging van de loonkosten bij de gemeente.

Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op de Gemeente Berkelland van toepassing zijnde regelgeving: het algemene WNT-maximum.
Het bezoldigingsmaximum in 2022 voor de gemeente Berkelland is € 216.000. Dit geldt naar rato van de duur en/of omvang van het dienstverband.